Bình Nguyên

Theo CTMM

Hội nghị Trung ương 15 đã chính thức kết thúc. Trên truyền thông nhà nước, những cụm từ quen thuộc như “số phiếu tập trung cao,” “đoàn kết – thống nhất” một lần nữa được lặp lại như một nghi thức chính trị. Tuy nhiên, dưới góc nhìn phân tích quyền lực, TW15 không chỉ là một hội nghị nhân sự, mà là minh chứng cho một cấu trúc chính trị đang phải vận hành bằng thỏa hiệp cưỡng bức, thay vì đồng thuận nguyên tắc.

Nói cách khác, cái gọi là “ổn định” sau TW15 không phải là sự ổn định của một hệ thống mạnh, mà là sự ổn định mang tính kỹ thuật – tạm thời, mong manh, và có giá phải trả.

1. Một hội nghị đến muộn – và sự trì hoãn mang tính hệ thống

Việc TW15 bị trì hoãn kéo dài không phải là “chuẩn bị kỹ lưỡng,” mà phản ánh ba động thái mang tính cấu trúc:

• khủng hoảng niềm tin trong thượng tầng;
• đấu đá – mặc cả – kiềm chế lẫn nhau giữa các nhóm quyền lực;
• và đặc biệt: Không có phe nào đủ khả năng thiết lập ưu thế áp đảo.

Trong chính trị học, khi một hệ thống quyền lực phải vận hành bằng thương lượng muộn, với các quyết định “đóng chốt” vào phút cuối, thì thứ gọi là “đoàn kết” thực chất chỉ là kết quả của áp lực sinh tồn nội bộ, chứ không phải trạng thái đồng thuận ổn định.

Vì vậy, ổn định sau TW15 chỉ là ổn định nhờ thỏa hiệp – một dạng ổn định vốn luôn chứa sẵn mầm bất ổn.

2. “Số phiếu cao” và nghịch lý chính danh

Phát biểu của ông Tô Lâm – “thay mặt các đồng chí được tín nhiệm” – gửi đi tín hiệu rõ ràng về khả năng tiếp tục ảnh hưởng của ông. Tuy nhiên, việc một cá nhân tiếp tục tồn tại trên đỉnh quyền lực không đồng nghĩa với:

• nền tảng chính danh mạnh mẽ
• sự ủng hộ nội bộ bền chắc
• hay tính hợp pháp chính trị ở cấp xã hội

Ngược lại, đây là một lựa chọn mang tính chấp nhận tình thế. Đó là sản phẩm của một cơ chế khép kín, nơi tính cạnh tranh chính trị bình thường không tồn tại, và nhân sự được quyết định bởi sự cân bằng lợi ích, thay vì hiệu quả lãnh đạo.

Một quyền lực nếu thực sự ổn định thì không cần kéo dài thương lượng nội bộ đến mức căng thẳng. Việc phải “chốt” trong trạng thái giằng co cho thấy nền tảng quyền lực thực tế yếu hơn những tuyên bố tuyên truyền.

3. “Ngoại lệ thực dụng”: Biểu hiện linh hoạt phòng vệ – không phải quyền lực tuyệt đối

Việc duy trì “trường hợp đặc biệt” cần được hiểu đúng: Nó không phải là biểu tượng của quyền lực siêu việt, mà là biểu hiện của một cơ chế phòng vệ thể chế.

Trong bối cảnh:

• cạnh tranh địa chính trị Mỹ – Trung
• rủi ro kinh tế toàn cầu gia tăng
• áp lực tăng trưởng, đầu tư và ổn định xã hội

hệ thống quyền lực chọn giải pháp “ít rủi ro nhất” thay vì giải pháp tốt nhất. Điều này chỉ ra rằng, nội bộ không đủ năng lực sản sinh ra lựa chọn mang tính chiến lược dài hạn. “Ngoại lệ” trở thành công cụ sinh tồn – không phải bằng chứng của quyền lực hợp nhất.

4. Thỏa hiệp quyền lực và trạng thái “bất tuân mềm”

Điều đáng chú ý là, nội bộ không chỉ tồn tại cạnh tranh phe phái; nó đang tiến tới một trạng thái đặc thù: Thỏa hiệp ở đỉnh – bất tuân mềm ở đáy quyền lực.

• các nhóm quyền lực tỏ ra đồng thuận nhưng không thật sự tin tưởng nhau
• các chỉ đạo thiếu cơ sở thực tiễn được thực thi mang tính hình thức
• bộ máy vận hành trên tinh thần “điều chỉnh để tránh rủi ro,” thay vì chủ động cải cách

Trong khoa học chính trị, đó là dấu hiệu của một hệ thống bước vào giai đoạn suy giảm năng lực điều phối – một dạng “tê liệt mềm.” Hệ thống vẫn chuyển động, nhưng mất dần năng lực tự cải tạo.

5. Thông điệp vượt ra ngoài nội bộ: Xã hội nhìn thấy điều gì?

Việc tiếp tục xoay quanh cùng một quỹ đạo nhân sự cho thấy cấu trúc quyền lực đã đến ngưỡng suy kiệt khả năng tự tái tạo.

• xã hội mệt mỏi
• trí thức thu mình
• người dân thờ ơ
• báo chí bị giới hạn trong vai trò hợp thức hóa quyền lực

Ngay cả những cảnh báo hiếm hoi – như nhận định rằng “nhất trí tuyệt đối không phải là sức mạnh, mà là dấu hiệu thiếu lành mạnh” – cũng cho thấy trong hệ thống vẫn còn nhận thức về khủng hoảng, nhưng không đủ năng lực chuyển hóa thành cải cách.

6. Thỏa hiệp không tạo ra trung tâm quyền lực mạnh

TW15 giải quyết được câu chuyện nhân sự, nhưng không giải quyết được những vấn đề mang tính nền tảng:

• thiếu một trung tâm quyền lực đủ mạnh để dẫn dắt cải cách
• không có tầm nhìn chính sách dài hạn rõ ràng
• không xử lý được khủng hoảng thể chế âm ỉ

Đó là lý do hệ thống tiếp tục vận hành theo logic kiềm chế lẫn nhau, thay vì dẫn dắt xã hội đi tới thay đổi cấu trúc.

7. Nghịch lý: Chính sự mong manh lại mở ra cơ hội

Trong khoa học chính trị, mọi trạng thái cân bằng mong manh đều có thể tạo ra khoảng mở chiến lược.

Không gian quyền lực sau TW15 – dù hẹp – lại có thể tạo điều kiện cho:

• yêu cầu minh bạch hóa
• mở rộng không gian phản biện ôn hòa
• tiến trình đối thoại cải cách

Nhưng cần nhấn mạnh: Nếu có cơ hội, nó không đến từ thiện chí của quyền lực, mà đến từ nhu cầu tự bảo toàn của hệ thống và áp lực xã hội khách quan.

Kết luận: Ổn định tạm thời – bất định dài hạn

TW15 không khép lại bằng chiến thắng của đoàn kết, mà bằng chiến thắng của thỏa hiệp phòng vệ. Nó không củng cố chính danh, mà chỉ làm lộ rõ thêm giới hạn sinh tồn của hệ thống chính trị hiện tại. Nếu có một điều xuyên suốt sau TW15 thì đó là: Ổn định chỉ tồn tại ở mức kỹ thuật, còn bất định mới là xu hướng mang tính dài hạn.

Nói cách khác, TW15 không phải dấu chấm hết cho những va đập quyền lực, mà chỉ là dấu phẩy để kéo dài thêm thời gian. Nhưng thời gian không còn là nguồn lực vô hạn cho một cấu trúc quyền lực đã suy kiệt sinh lực chính trị. Hoặc hệ thống phải tiến tới cải cách thực chất – với minh bạch, đối thoại và cơ chế kiểm soát quyền lực – hoặc nó sẽ tiếp tục trượt sâu hơn vào trạng thái hỗn loạn tinh vi.

Và điều quan trọng hơn: Không một “ngoại lệ nhân sự,” không một sự sắp xếp quyền lực khéo léo nào có thể thay thế cho cải cách thể chế. Chừng nào thể chế vẫn vận hành trên nền tảng độc tài, tập trung quyền lực khép kín, thì chừng đó xã hội vẫn phải chịu đựng chi phí bất ổn, người dân vẫn còn khổ, và đất nước không thể cất cánh. Đó không chỉ là nhận định chính trị, mà là quy luật phát triển đã được lịch sử thế giới chứng minh.

Nếu Việt Nam còn hy vọng vào một tương lai khác, điểm tựa sẽ không nằm ở những “sau cánh gà quyền lực,” mà nằm ở xã hội – nơi tiếng nói độc lập, phản biện có nguyên tắc và khát vọng thay đổi vẫn chưa bị triệt tiêu.