Vũ Đức Khanh
Theo VNTB
Giữa Washington và Bắc Kinh, Việt Nam phải chứng minh khả năng tự đứng vững.
Kể từ khi Donald Trump trở lại Tòa Bạch Ốc trong vai trò Tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ, Việt Nam đã nhanh chóng trở thành một trong những tâm điểm của chính sách thương mại “thuế quan đối ứng ” (reciprocal tariff) của Mỹ.
Đằng sau lớp vỏ của một chính sách thuế quan là một thông điệp rõ ràng: Washington không còn chấp nhận mô hình xuất khẩu dựa trên linh kiện Trung Quốc được lắp ráp lại ở Việt Nam để né thuế Mỹ.
Nhưng với Hà Nội, vấn đề này vượt xa phạm vi thương mại.
Đó là một phép thử toàn diện – cho độc lập kinh tế của Việt Nam, cán cân đối ngoại giữa Mỹ và Trung Quốc, và năng lực lãnh đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong giai đoạn chuẩn bị cho Đại hội Đảng lần thứ XIV dự kiến diễn ra cuối năm 2025 hoặc đầu 2026.
Từ “người hưởng lợi” đến tâm điểm giám sát
Trong nhiệm kỳ đầu của Trump, Việt Nam từng được xem là “người hưởng lợi” của chiến tranh thương mại Mỹ – Trung, khi nhiều tập đoàn quốc tế dịch chuyển chuỗi cung ứng sang Đông Nam Á.
Tuy nhiên, Trump của nhiệm kỳ hai không còn là người chấp nhận thỏa hiệp.
“Công bằng thương mại” giờ đây đồng nghĩa với việc kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc hàng hóa – đặc biệt là các sản phẩm “Made in Vietnam” có nguồn gốc xuất xứ từ Trung Quốc.
Chính sách “reciprocal tariff” đối với Việt Nam thực chất là một lời cảnh cáo: Mỹ sẽ không để Việt Nam trở thành cửa ngách cho hàng Trung Quốc đi vòng sang thị trường Mỹ.
Với tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ chiếm hơn 30% tổng kim ngạch, thông điệp này đủ sức làm rung chuyển nền tảng tăng trưởng của Việt Nam.
Khi thương mại biến thành chính trị
Cuộc đàm phán thương mại mà Hà Nội sắp tiến hành tại Washington vì thế mang ý nghĩa vượt ra ngoài con số thuế suất. Đây là một bài kiểm tra niềm tin chiến lược – liệu Việt Nam có thể thuyết phục Mỹ rằng mình thực sự là đối tác độc lập, chứ không phải là “sân sau” của Trung Quốc?
Đối với Tổng Bí thư Tô Lâm, đây cũng là thử thách lớn đầu tiên kể từ khi ông kế nhiệm cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào ngày 3/8/2024. Trong bối cảnh chuẩn bị Đại hội Đảng lần thứ XIV, kết quả của đàm phán với Washington sẽ phản ánh năng lực điều hành và khả năng đối ngoại của ông Tô Lâm.
Nếu Hà Nội xử lý thành công, đó sẽ là bước củng cố quan trọng cho vị thế lãnh đạo của Tô Lâm; ngược lại, thất bại có thể làm lộ rõ giới hạn của chiến lược “cân bằng mềm” mà Việt Nam theo đuổi suốt nhiều năm qua.
Sức ép song trùng: Washington và Bắc Kinh
Tình thế của Việt Nam hiện nay không hề dễ dàng. Mỹ đang đòi hỏi sự minh bạch và tách bạch rõ ràng trong chuỗi cung ứng, trong khi Trung Quốc vẫn là nguồn cung linh kiện và nguyên liệu chính. Việc “tự chủ kinh tế” vì thế không thể chỉ là khẩu hiệu. Nó đòi hỏi một sự tái cấu trúc toàn diện, từ công nghiệp hỗ trợ đến chuyển đổi công nghệ – điều không thể hoàn thành trong một sớm một chiều. Trong khi đó, Bắc Kinh cũng theo dõi sát sao mọi động thái của Hà Nội. Một Việt Nam ngả quá mạnh về phía Mỹ có thể khiến quan hệ song phương trở nên căng thẳng, đặc biệt trong bối cảnh Biển Đông và các tuyến năng lượng chiến lược đang nóng lên trở lại.
Con đường phía trước: Cân bằng hay lựa chọn
Từ lâu, Việt Nam theo đuổi chính sách “độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa” trong đối ngoại. Nhưng trong thế giới hiện nay, độc lập không chỉ là lời tuyên bố, mà là khả năng chịu đựng áp lực của các cường quốc mà vẫn giữ vững hướng đi riêng. Nếu muốn tiếp tục đóng vai trò “người trung gian khôn ngoan”, Việt Nam cần chứng minh năng lực thực – từ cải thiện năng suất, minh bạch hóa chuỗi cung ứng đến xây dựng niềm tin chính trị với cả Washington lẫn Bắc Kinh.
Quyết định của một thế hệ lãnh đạo
Chuyến đi Washington sắp tới sẽ là một phép thử lịch sử đối với Việt Nam. Nó không chỉ quyết định hướng đi thương mại, mà còn ảnh hưởng đến cách thế giới nhìn nhận về một Việt Nam đang trỗi dậy: liệu đất nước này có thể tự định hình tương lai trong trật tự mới, hay sẽ bị cuốn theo những toan tính của các cường quốc? Đối với Tổng Bí thư Tô Lâm, đó là thời khắc xác lập quyền lực và tầm nhìn – giữa những làn sóng thương mại, quyền lực, và niềm tin đang giao thoa mạnh mẽ trong thế kỷ XXI.
______________________
Tham khảo:
Thông tin mới về đàm phán thuế đối ứng với Mỹ và tác động việc Chính phủ Mỹ đóng cửa
TinHoaThinhĐon 