BPSOS

Theo Machsong

Việt Nam nằm trong số 32 quốc gia thành viên của LHQ được nêu trong báo cáo của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres về tình trạng đe dọa và trả thù các tác nhân xã hội dân sự vì đã báo cáo các vi phạm nhân quyền cho các đại diện hoặc các cơ chế nhân quyền LHQ. Báo cáo này sẽ được chính Tổng Thư Ký LHQ trình bày tại kỳ họp thứ 60 của Hội Đồng Nhân Quyền LHQ vào ngày 24 tháng 9 năm 2025.

Báo cáo nhấn mạnh việc Việt Nam ngày càng sử dụng đàn áp xuyên quốc gia như một hình thức đe dọa và trả thù đối với những người hoạt động nhân quyền ở nước ngoài. Cụ thể, đầu năm nay, nhà nước Việt Nam chính thức liệt kê Boat People SOS (BPSOS), một tổ chức xã hội dân sự có trụ sở tại Hoa Kỳ, là có liên quan đến khủng bố sau khi tổ chức này nộp rất nhiều báo cáo cho các cơ chế nhân quyền của Liên Hợp Quốc về tự do tôn giáo, quyền của các nhóm thiểu số và người bản địa, cùng nhiều lĩnh vực nhân quyền khác.

Từ năm 2012, BPSOS đã đào tạo khoảng hai nghìn cá nhân tại Việt Nam và trong cộng đồng người Việt hải ngoại về cách xác định, lấy thông tin và báo cáo các hành vi vi phạm nhân quyền tại Việt Nam. Kết quả là hơn 500 hồ sơ được nộp lên các Thủ tục Đặc biệt và Cơ quan Công ước của Liên Hợp Quốc. Hội Người Thượng Cho Công lý (MSFJ), một tổ chức nhân quyền được thành lập năm 2019 dưới sự hướng dẫn của BPSOS, đã đóng góp vào khoảng 200 hồ sơ trong số này. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc ghi nhận tình tiết này trong bản báo cáo:

“Vào ngày 14 tháng 2 năm 2025, vài tháng sau khi các báo cáo của BPSOS gửi lên các cơ chế nhân quyền được công bố trên trang web của OHCHR [Văn phòng Cao Uỷ Nhân Quyền LHQ], Bộ Công An Việt Nam đã công khai trên trang web và mạng xã hội rằng BPSOS có liên quan đến ‘khủng bố’ và ‘hợp tác chặt chẽ với MSFJ, tổ chức đã thực hiện vụ tấn công khủng bố vào ngày 11 tháng 6 năm 2023 tại tỉnh Đắk Lắk.’”

Báo cáo trích dẫn quan điểm của BPSOS rằng việc Việt Nam chỉ định MSFJ là tổ chức khủng bố và gán nhãn BPSOS là có liên quan đến khủng bố chỉ là “một cái cớ để tiếp tục đàn áp các nhóm người Việt Nam lưu vong, đặc biệt là những nhóm ghi lại và vạch trần các hành vi vi phạm nhân quyền đối với các nhóm dân tộc thiểu số, tôn giáo và người bản địa.”

Báo cáo của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc nhận định rằng việc Việt Nam ngày càng sử dụng các biện pháp đe dọa và trả thù đã làm nản lòng các tác nhân xã hội dân sự tham gia vào các cơ chế nhân quyền của Liên Hợp Quốc:

“Một số tổ chức phi chính phủ và các đối tác lâu năm của LHQ đã hạn chế sự hợp tác công khai với các cơ chế nhân quyền, bao gồm cả các cuộc kiểm điểm của các cơ quan về công ước trong giai đoạn được báo cáo này và các hoạt động chuẩn bị cho Kỳ Kiểm Điểm Định Kỳ Phổ quát lần thứ tư của Việt Nam, diễn ra vào ngày 7 tháng 5 năm 2024, do lo ngại bị trả thù.”

Trong Kỳ Kiểm Điểm Định Kỳ Phổ quát của Việt Nam vào ngày 7 tháng 5 năm 2024, các quốc gia tham gia đã khuyến nghị Việt Nam chấm dứt ngay lập tức các hành vi đe dọa và trả thù. Tuy nhiên, Việt Nam đã không chấp nhận khuyến nghị này.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, trong một nỗ lực đàn áp xuyên quốc gia khác, Việt Nam đã vận động Chính phủ Thái Lan để nhắm vào người Thượng, đặc biệt là các thành viên của MSFJ, đang xin tị nạn tại Thái Lan.

Báo cáo của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc kết luận: “Các quốc gia thành viên chịu trách nhiệm chính yếu về ngăn chặn và giải quyết các hành vi đe dọa và trả thù vì hợp tác với LHQ”.

Xem ông Guterres trình bày bản báo cáo trước Hội Đồng Nhân Quyền LHQ lúc 3 giờ chiều giờ Thuỵ Sĩ ngày 24 tháng 9: https://webtv.un.org/en/schedule.

Đọc bản sao trước của báo cáo: https://www.ohchr.org/sites/default/files/documents/hrbodies/hrcouncil/sessions-regular/session60/advance-version/a-hrc-60-62-aev.pdf