Lynn Huỳnh

Theo VNTB

Dữ liệu của người dùng trên Zalo có thể sẽ bị chia sẻ cho bên thứ ba mà không cần đến sự thông báo hay đồng ý?

Những ngày qua, nhiều người dùng Zalo tỏ ra khó chịu vì ứng dụng này bất ngờ xuất hiện thông báo yêu cầu chủ tài khoản phải “cập nhật điều khoản dịch vụ mới” mới được tiếp tục sử dụng.

Thói quen của nhiều người hoặc do đang có nhu cầu liên hệ (gọi điện, nhắn tin) gấp nên một số người dùng Zalo thường sẽ không có thời gian đủ để đọc kỹ các quy định và “mặc nhiên” đồng ý với các quy định được đưa ra để có thể tiếp tục sử dụng ứng dụng mà không bị gián đoạn.

Trong số những thoả thuận Zalo đưa ra cho khách hàng, dù trên danh nghĩa là tự nguyện nhưng nếu không đồng ý có thể sẽ bị buộc phải dừng sử dụng tài khoản, điều đó cũng đồng nghĩa với việc mất hết toàn bộ liên lạc.

Có một khoản đáng chú ý. Theo điều này, tại phần Thoả thuận sử dụng mạng xã hội Zalo, mục 13.3 viết: “Tuỳ từng trường hợp, Chúng Tôi có quyền tiếp nhận, chia sẻ và chuyển giao Dữ Liệu Cá Nhân Người Dùng với Công ty Cổ phần Tập đoàn VNG và công ty con, công ty thành viên, công ty liên kết của Công ty Cổ phần Tập đoàn VNG vì một hay nhiều mục đích nói trên.

Thực tế, đối với một số ứng dụng, để có thể thực hiện được một số thao tác cần thiết trong hoàn cảnh cụ thể, ứng dụng sẽ đòi hỏi quyền cho phép truy cập vào dữ liệu người dùng (hình ảnh, micro, vị trí…). Dữ liệu người dùng (vị trí, danh bạ, tin nhắn, thói quen sử dụng…) là những thông tin nhạy cảm. Nhiều quốc gia ban hành luật bảo vệ dữ liệu (yêu cầu minh bạch, có sự đồng ý, mục đích rõ ràng), ứng dụng vi phạm có thể bị phạt nặng, gỡ khỏi cửa hàng hoặc cấm hoạt động bởi việc thu thập, chia sẻ trái phép xâm phạm đời sống riêng tư và có thể gây tổn hại nếu bị lạm dụng.

“Dĩ nhiên là bạn có thể giới hạn quyền truy cập, tuy nhiên không phải ai cũng biết để làm điều đó, đặc biệt là với những người lớn tuổi, những người không rành về khoa học kỹ thuật, ngay cả vấn đề sử dụng đơn giản là gọi điện, gọi video call hay nhắn tin họ còn không rành thì nói chi đến mấy cái rắc rối kia. Ngay cả đến những bức hình bạn giới hạn chia sẻ, với quy định đó, những bức hình đó không cần hack hay leak, một cách công khai, cũng có thể bị những đối tượng khác sở hữu và làm cái gì đó nữa thì không nói trước được”, từng sử dụng mạng xã hội Zalo, giờ đây không còn, anh An chia sẻ.

Có thể tự do chia sẻ?

Trước những rủi ro tiềm tàng đó, với thoả thuận đến từ Zalo đã làm cho không ít người tiêu dùng phải giật mình khi có thời gian ngồi xem xét lại danh sách những thoả thuận. Và càng lo ngại hơn khi đã “lỡ tay” bấm vào nút đồng ý (vì nhiều nguyên nhân khác nhau) cũng đồng nghĩa với việc cho phép Zalo (không thể từ chối) chia sẻ dữ liệu của mình với những công ty khác thuộc tập đoàn VNG.

Xét dưới góc độ pháp lý, pháp luật Việt Nam cho phép chia sẻ dữ liệu người dùng từ công ty mẹ sang công ty con tuy nhiên điều đó bị ràng buộc rất chặt bởi pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Căn cứ theo Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 74, Điều 75), Luật Doanh nghiệp 2020 (Điều 88, 111, 74, 195, 196), Nghị định 13/2023/NĐ-CP (Điều 2), công ty mẹ và công ty con là hai pháp nhân thương mại độc lập, chính vì thế, việc chuyển dữ liệu từ công ty mẹ sang công ty con cũng đồng nghĩa với vấn đề là đang chia sẻ dữ liệu cho “bên thứ ba”

Về vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân, Nghị định 13/2023/NĐ-CP, để có thể chia sẻ dữ liệu, cần có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu, quan trọng hơn hết, sự đồng ý này phải rõ ràng, cụ thể và có thể kiểm chứng, không được “đồng ý chung chung cho tập đoàn”. Bên cạnh đó, chủ thể dữ liệu cũng có quyền được biết mục đích xử lý dữ liệu; tổ chức, cá nhân được chia sẻ dữ liệu; loại dữ liệu; thời gian lưu trữ (quy định tại Điều 14).

Một ví dụ cụ thể, để có thể chia sẻ dữ liệu khách hàng cho bên thứ ba thì cần sự đồng ý rõ ràng đến từ khách hàng: “Tôi đồng ý cho công ty X chia sẻ dữ liệu của tôi cho công ty Y (công ty con, công ty liên kết…) để phục vụ cho việc…”.

Tôi đã đồng ý với thỏa thuận

Có ý kiến cho rằng, vì lý do khách quan, không đọc kỹ, tôi đã đồng ý với điều khoản đó, vậy công ty có quyền tự do chia sẻ dữ liệu cá nhân của tôi?

Nghị định 13/2023/NĐ-CP (Điều 11) có quy định sự đồng ý phải tự nguyện, cụ thể và minh bạch. Nếu quy định viết không rõ ràng, gộp chung “đồng ý sử dụng dịch vụ” với “đồng ý chia sẻ dữ liệu”, không ghi rõ tên công ty con thì khả năng sẽ được xếp vào diện “đồng ý không hợp lệ”.

Thêm nữa, tại Điều 14 của Nghị định này, chủ thể dữ liệu có quyền biết chia sẻ cho ai, biết mục đích gì và biết loại dữ liệu nào. Nếu không thì doanh nghiệp khó có thể viện lý do “đã ký rồi” để miễn trách nhiệm.

“Không có cách gì để từ chối cả, nếu bạn không đồng ý khi đó, đồng nghĩa với việc bạn sẽ bị xóa tài khoản, bạn không thể liên lạc với người hoặc tổ chức, công ty cần liên lạc gấp ngay lúc đó. Tại sao không có nút xem sau, khi xong xuôi hết mọi thứ, người dùng sẽ xem lại, nếu đồng ý thì ký, không đồng ý họ cũng có thời gian để chuyển sang nền tảng khác?”, người dùng mạng xã hội Zalo, anh Minh Nhật chia sẻ.

Không thể phủ nhận với vai trò tiện dụng, nhanh chóng, Zalo là ứng dụng được nhiều người Việt ưa chuộng và sử dụng. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam cũng có những quy định rõ ràng về bảo vệ dữ liệu cá nhân, điều khoản Zalo đưa ra có thể không sai. Tuy vậy không thể vi phạm luật pháp Việt Nam. Chính vì thế, người dùng mạng xã hội Zalo hoàn toàn có thể căn cứ theo những dữ liệu pháp lý để phản ứng nếu dữ liệu người dùng bị chia sẻ với bên thứ ba vì bất kỳ mục đích gì mà chủ sở hữu dữ liệu không biết.