Admin

Nhà lãnh đạo Myanmar Aung San Suu Kyi hiện đang ở đâu và sự bất định này ảnh hưởng thế nào đến cuộc bầu cử?

Theo BBC

Lần cuối cùng công chúng thế giới nhìn thấy bà Aung San Suu Kyi đã là hơn bốn năm trước. Bà từng được các nhà lãnh đạo và nhà hoạt động quốc tế ngưỡng mộ với tư cách là biểu tượng lãnh đạo đối lập vì dân chủ của Myanmar và là người đoạt giải Nobel Hòa bình.

Tuy nhiên, sau khi tham gia chính phủ, bà đã vấp phải nhiều chỉ trích từ cộng đồng quốc tế vì bảo vệ các cuộc tấn công của quân đội nhắm vào thường dân Rohingya.

Đáng chú ý nhất là việc bà đã trực tiếp dẫn đầu phái đoàn Myanmar tham gia phiên điều trần tại Tòa án Công lý Quốc tế ở The Hague năm 2019.

Sau đó, bà Suu Kyi đã bị lật đổ trong cuộc đảo chính quân sự vào tháng 2/2021. Bà phải hầu tòa tại Myanmar và nhận án tù 33 năm, sau đó được giảm xuống còn 27 năm.

Hệ quả là bà không thể tham gia cuộc bầu cử diễn ra vào ngày 28/12.

Bà Aung San Suu Kyi ngồi trong phiên tòa tại Cung điện Hòa bình ở The Hague vào ngày 11/12/2019, ngày thứ hai của phiên điều trần về cáo buộc diệt chủng. Ngồi gần bà là Bộ trưởng Tư pháp Gambia, ông Abubacarr Tambadou (thứ hai từ trái sang). Trong ảnh, bà Suu Kyi cùng những người xung quanh đều đang ngước nhìn lên trên; bà mặc áo vest tối màu kết hợp với áo sơ mi màu xanh nhạt.
Bà Suu Kyi tại Tòa án Công lý Quốc tế ở Hà Lan năm 2019, lên tiếng bác bỏ các cáo buộc diệt chủng nhắm vào quân đội liên quan đến người Rohingya

Bà Suu Kyi từng dẫn dắt Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2015. Tuy nhiên, đảng này hiện đã bị giải thể sau khi từ chối đăng ký lại danh sách tranh cử.

Các cáo buộc nhắm vào bà bao gồm vi phạm Đạo luật Bí mật Quốc gia, kích động biểu tình, vi phạm các quy định phòng chống dịch Covid-19 và nhập khẩu bộ đàm trái phép.

Trong tháng này, con trai bà là Kim Aris cho biết ông không rõ liệu người mẹ 80 tuổi của mình còn sống hay không. Ngay ngày hôm sau, chính quyền quân sự Myanmar đã gửi một thông báo cho BBC, khẳng định rằng bà vẫn “đang có sức khỏe tốt”.

Một nhóm người trong chiến dịch vận động, bao gồm ông Ko Ko Gyi (giữa), đang đứng trên một đường phố ở Yangon vào ngày 19/11/2025 trong trang phục áo thun vàng. Ba người đàn ông đi đầu đang giơ cao những chiếc mũ màu vàng và cam bằng tay phải. Ông Ko Ko Gyi cầm micro và đang hát. Phía sau họ là các thành viên khác, một số người giơ cao những lá cờ màu vàng và cam. Trời nắng ráo và nhóm vận động đang đứng trong bóng râm cạnh các tòa nhà.
Ông Ko Ko Gyi, Chủ tịch đảng Nhân dân (ngồi giữa), đang hát bài hát tranh cử của đảng trong buổi lễ khai mạc chiến dịch vận động bầu cử diễn ra vào tháng 11

Dân trong nước có ủng hộ bà không?

Sự ủng hộ từ quốc tế dành cho bà Aung San Suu Kyi có thể đã bị tổn hại trên khắp thế giới, nhưng BBC vẫn thấy được rằng những người dân tại Yangon, thủ đô cũ của Myanmar, vẫn luôn kiên định ủng hộ bà.

“Tôi chẳng quan tâm gì đến cuộc bầu cử này nếu không có ‘Mẹ Su’ (Amay Su),” một người bán hàng rong 56 tuổi, từng bỏ phiếu cho đảng NLD vào năm 2020, chia sẻ.

“Nếu bà ấy không có mặt, [chính quyền quân sự] chắc chắn sẽ thắng.”

Taguu, 23 tuổi, người vừa được trả tự do vào năm 2023 sau khi bị bỏ tù vì tham gia biểu tình chống đảo chính, nói với BBC: “Chúng tôi tuyệt đối không thể chấp nhận một cuộc bầu cử mà thiếu đi sự tham gia của mẹ Daw Aung San Suu Kyi và chính phủ đương nhiệm.”

Bà Aung San Suu Kyi nhận những bông hoa hồng từ một người ủng hộ trong buổi tuần hành vận động tranh cử cho đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) tại Kawhmu, ngoại ô Yangon, vào ngày 24/10/2015. Bà đứng trên xe và vươn người ra khỏi cửa sổ để nhận hoa. Trong ảnh, bà mặc một chiếc áo len màu vàng, tóc buộc gọn phía sau bằng một chiếc băng đô cài hoa. Rất đông người ủng hộ đang vây quanh xe của bà.
Bà Suu Kyi trong chiến dịch vận động năm 2015: Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) từng giành chiến thắng vang dội trong các cuộc bầu cử năm 2015 và 2020 tại Myanmar, mặc dù quân đội đã hủy bỏ kết quả bầu cử năm 2020

Tại sao lại có những lo ngại rằng bà Suu Kyi có thể đã qua đời?

Vào ngày 15/12, con trai bà Suu Kyi đã trả lời hãng tin Reuters rằng: “Theo những gì tôi biết, có thể bà ấy đã qua đời rồi.”

Ngay sau đó, phía quân đội đã ra một tuyên bố và phản hồi với BBC rằng bà vẫn đang có sức khỏe tốt, nhưng lại không đưa ra được bất kỳ bằng chứng nào.

Bản tuyên bố này gọi những nghi vấn trên là “tin giả” và cho rằng chúng được “lan truyền vào đúng thời điểm nhằm phá hoại cuộc bầu cử sắp tới”.

Trong khi đó, đội ngũ pháp lý của bà cho biết chính quyền đã từ chối mọi yêu cầu được gặp thân chủ của họ.

Ông Zaw Min Tun tham dự lễ kỷ niệm 79 năm ngày Thành lập Quân đội tại Nay Pyi Daw vào ngày 27/3/2024. Ông mặc quân phục màu nâu nhạt với đầy đủ huân chương và đội mũ kê-pi quân đội.
Người phát ngôn chính quyền quân sự, Thiếu tướng Zaw Min Tun, đã trả lời BBC rằng bà Suu Kyi vẫn khỏe

Sau khi BBC chất vấn người phát ngôn chính quyền quân sự, Thiếu tướng Zaw Min Tun về việc tại sao quân đội không cho phép bất kỳ ai gặp bà Suu Kyi để chứng minh bà vẫn khỏe, ông đã trả lời vào ngày 22/12 rằng: “Không cần thiết phải làm vậy. Sức khỏe của bà tốt.”

Trước đó, ông cũng từng khẳng định rằng các bác sĩ quân y vẫn kiểm tra sức khỏe cho bà định kỳ, nhưng không đưa ra được bằng chứng cụ thể nào.

Một người phụ nữ nức nở khi cúi mình bên thi thể một người phụ nữ khác tại một tang lễ vào ngày 12/5/2025. Những người đưa tang khác đang ngồi và đứng vây quanh cô. Theo các nhân chứng, một vụ không kích của chính quyền quân sự Myanmar đã đánh trúng một ngôi trường, khiến nhiều người thiệt mạng, trong đó có cả trẻ em.
Những người đưa tang tại một lễ tang vào tháng Năm dành cho các nạn nhân thiệt mạng trong vụ pháo kích của quân đội Myanmar tại làng Ohe Htein Twin, thị trấn Tabayin, vùng Sagaing

Myanmar đang bị tàn phá bởi nội chiến, với 3,6 triệu người phải di dời nhà cửa.

Trong bối cảnh quân đội tổ chức bầu cử sau gần năm năm kể từ cuộc đảo chính, một số quan sát viên quốc tế kết luận rằng đây không phải là sự trở lại của dân chủ, mà thay vào đó là một cách để quân đội hợp thức hóa việc nắm giữ quyền lực của mình.

Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về nhân quyền tại Myanmar, ông Tom Edwards, đã gọi cuộc bầu cử này là một “trò hề”.

Phát biểu tại một cuộc họp báo vào tháng 10, ông nói: “Bạn không thể có một cuộc bầu cử tự do và công bằng khi bạn bắt giữ, giam cầm, bỏ tù và tra tấn các lãnh đạo của phe đối lập chính trị – khi bạn giải thể 40 đảng phái chính trị, bao gồm cả Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD), đảng đã giành chiến thắng áp đảo trong hai kỳ bầu cử gần nhất.”

Những bức ảnh cuối cùng của bà Suu Kyi được chụp khi nào?

Quân đội đã bắt giam các lãnh đạo cấp cao của đảng NLD cùng với bà Aung San Suu Kyi – mặc dù hiện vẫn chưa rõ bà đang bị giam giữ ở đâu.

Không có bất kỳ lá thư nào của bà được công bố ra bên ngoài.

Những bức ảnh cuối cùng được chụp là vào tháng 5/2021, khi các tờ báo của chính quyền đăng tải hình ảnh bà cùng với Tổng thống Win Myint và ông Myo Aung, Chủ tịch Hội đồng Nay Pyi Taw – cơ quan quản lý thành phố thủ đô được xây dựng riêng biệt này.

Bà Aung San Suu Kyi mặc một chiếc váy hoa dài và áo sơ mi, đeo khẩu trang màu hồng, đang ngồi phía sau vành móng ngựa tại tòa án. Tổng thống Win Myint ngồi ở bên trái bà. Cả hai đều mặc áo sơ mi màu nâu nhạt. Phía sau họ là hai nhân viên cảnh sát mặc quân phục đang đứng gác.
Những bức ảnh cuối cùng của bà Aung San Suu Kyi cho thấy bà đang ở tòa cùng với Tổng thống Win Myint (giữa) và ông Myo Aung, Chủ tịch Hội đồng Nay Pyi Taw (phải), được công bố vào tháng 5/2021

Ông Kim Aris đã trả lời BBC rằng mẹ mình “đang bị chuyển đến một địa điểm bí mật. Mọi người không nên nghe những gì quân đội nói. Họ đã sử dụng các chiến thuật tung tin giả này trong nhiều thập kỷ và lần nào cũng có người mắc bẫy.”

Chính quyền quân sự vẫn chưa phản hồi yêu cầu bình luận của BBC về nơi giam giữ bà Suu Kyi.

Có những manh mối nào cho thấy bà Suu Kyi vẫn còn sống?

Cánh cổng nhà tù Nay Pyi Taw nổi bật với những thanh chắn bằng kim loại màu đen và các cột trụ bằng đá trắng. Phía bên phải là một trạm gác màu trắng với mái chóp xanh. Bên trong cổng là những hàng cây xanh mướt. Đó là một ngày nắng chói chang.
Những người ủng hộ bà Suu Kyi đã gửi quà đến Nhà tù Nay Pyi Taw cho bà, mặc dù họ cho biết vẫn chưa nhận được bất kỳ xác nhận nào về việc bà đã thực sự nhận được chúng hay chưa

Hàng tuần vào mỗi thứ Hai, các kiện hàng gồm thực phẩm, thuốc men và sách vẫn được gửi đến Nhà tù Nay Pyi Taw cho bà, nhưng không một ai được phép gặp mặt bà.

Một nguồn tin thân cận với đội ngũ pháp lý của bà chia sẻ với BBC: “Trước đây, chúng tôi thường nhận được một danh sách viết tay của bà về những thứ bà cần. Giờ đây, chúng tôi chỉ nhận được một danh sách đánh máy…”

“Dạo gần đây, danh sách này bao gồm tập thơ American Wildflowers (Hoa dại Mỹ) và cuốn The Penguin Book of French Poetry (Tuyển tập Thơ Pháp của Penguin).

Nguồn tin này cho biết thêm: “Về sức khỏe của bà, thông tin duy nhất mà tôi có là từ phía ban quản lý nhà tù nói rằng bà vẫn ổn.”

Người phát ngôn của đảng NLD, Tiến sĩ Myo Nyunt, trả lời BBC rằng thật khó để biết liệu bà còn sống hay có sức khỏe tốt hay không sau khi bị cách ly hoàn toàn với thế giới bên ngoài trong hơn 1.700 ngày kể từ khi bị bắt.

Một cựu trợ lý của bà Suu Kyi nói với BBC: “Chúng tôi không tin những gì quân đội nói. Nhưng từ sâu trong tâm khảm, chúng tôi tin rằng bà vẫn còn sống.”

Người phát ngôn của đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD), ông Myo Nyunt, phát biểu tại tang lễ của ông Tin Oo - cựu tướng lĩnh quân đội Myanmar, người sau này trở thành nhà hoạt động dân chủ - tại Yangon vào ngày 5/6/2024. Đây là một trong những cuộc tụ tập đông người hiếm hoi được chính quyền quân sự cho phép. Trong ảnh, ông Myo Nyunt đeo kính, mặc áo sơ mi màu cam, tay cầm micro và một tờ giấy. Phía sau ông là một nhóm người đang đứng theo dõi.
Người phát ngôn của đảng NLD, ông Myo Nyunt, cho biết tình trạng bị cô lập của bà Suu Kyi đồng nghĩa với việc không một ai biết liệu sức khỏe của bà có thực sự tốt hay không

Liệu đảng NLD của bà Suu Kyi có còn hoạt động được ở Myanmar không?

Chính quyền quân sự Myanmar đã giải thể đảng NLD của bà Aung San Suu Kyi sau khi đảng này không đăng ký lại tư cách đảng phái chính trị vào năm 2023. Một vài đảng phái chính trị khác cũng bị giải thể.

Quân đội đã sửa đổi các điều khoản trong Luật Đăng ký Đảng phái Chính trị nhằm ngăn cản một số đảng tham gia vào các cuộc bầu cử trong tương lai.

Vào ngày 16/12, phía quân đội cho biết hơn 120 nhà hoạt động đã bị bắt giữ theo một đạo luật mang tên Luật Bảo vệ Bầu cử.

Vai trò của bà Suu Kyi trong việc biện minh cho các cáo buộc diệt chủng là gì?

Bà Aung San Suu Kyi phát biểu tại tòa trong ngày điều trần thứ hai của vụ kiện do Gambia khởi xướng chống lại Myanmar với cáo buộc diệt chủng nhắm vào cộng đồng thiểu số Hồi giáo Rohingya, tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) ở The Hague, Hà Lan vào ngày 11/12/2019
Bà Suu Kyi đã dẫn đầu phái đoàn Myanmar để bào chữa trước các cáo buộc của Gambia về việc quân đội nước này phạm tội diệt chủng đối với người dân Rohingya

Năm 2019, bà Aung San Suu Kyi đã đến Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) tại The Hague với tư cách là người đứng đầu nhà nước thuộc chính phủ dân cử của Myanmar.

Bà đã biện minh cho đất nước trước những cáo buộc diệt chủng, được cho là đã gây ra đối với nhóm thiểu số Hồi giáo Rohingya.

Bà Suu Kyi phủ nhận sự tồn tại của một cuộc diệt chủng nhắm vào người Rohingya, mô tả bạo lực này như một cuộc xung đột vũ trang nội bộ, và tuyên bố rằng bất kỳ tội ác nào bị cáo buộc sẽ do hệ thống tư pháp riêng của Myanmar xử lý.

Bà cho biết mình đang nỗ lực vì một giải pháp lâu dài.

Đây là một sự thay đổi chóng mặt đối với lãnh đạo đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD), người vốn đã được tôn vinh là biểu tượng của hòa bình trên khắp thế giới trong nhiều thập kỷ.

Trước khi tham gia chính quyền, bà Suu Kyi đã không ngừng kêu gọi tổ chức bầu cử tự do, dù có những lúc phải sống trong cảnh quản thúc tại gia hoặc bị kìm kẹp dưới những quy định nghiêm ngặt.

Một người đàn ông ở phía cận cảnh đang ngước nhìn lên trên và đưa hai bàn tay mở rộng trước mặt, chuẩn bị để đón lấy hàng cứu trợ tại Kutupalong, Bangladesh vào ngày 9/9/2017. Xung quanh ông, nhiều người đàn ông khác trong đám đông cũng đang làm điều tương tự. Phía sau nhóm người tị nạn Rohingya là một vùng đất trống và những hàng cây.
Những người tị nạn Rohingya đã tháo chạy sang quốc gia láng giềng Bangladesh, nơi các tổ chức viện trợ đang nỗ lực cung cấp thực phẩm và nơi trú ẩn cho họ

Người Rohingya nói gì về bà Suu Kyi?

Ông Tun Khin là Chủ tịch Tổ chức người Rohingya tại Anh (BROUK), một tổ chức chuyên ghi nhận những nỗi thống khổ của người Rohingya.

Ông chia sẻ với BBC rằng bà Suu Kyi “đã luôn bảo vệ quân đội Myanmar từ trước [vụ kiện tại ICJ]… Bà ấy đã chủ động phủ nhận việc quân đội Myanmar đang thực hiện những hành vi mà họ đã làm.”

Những người tị nạn Rohingya bước đi trên con đường bùn lầy sau khi vượt biên giới từ Myanmar để đến Teknaf, Bangladesh vào ngày 6/9/2017. Những người đàn ông và phụ nữ mang theo một ít tài sản ít ỏi bên trong những chiếc bao tải. Một đứa trẻ đang bước đi cùng họ băng qua cánh đồng lúa sũng bùn. Phía sau là những thảm lúa đang xanh tốt, và họ đang đi trên một bờ đất lầy lội.
Những người tị nạn Rohingya đã phải tháo chạy khỏi Myanmar kể từ khi quân đội bắt đầu tiến hành các cuộc tấn công vào quê hương của họ hơn tám năm về trước

“Bà Aung San Suu Kyi từng nhận được sự ủng hộ quốc tế vì bà được xem là một người bảo vệ nhân quyền anh hùng,” ông nói.

“Khi bà đến ICJ và bào chữa cho quân đội Myanmar, bà đã trở thành một người được biết đến là chỉ ủng hộ nhân quyền cho một số nhóm người nhất định, nhưng lại bao che cho hành vi diệt chủng chống lại người Rohingya.

Dư luận đang nói gì về tính hợp pháp của cuộc bầu cử này?

Kim Aris đang ngồi trước một tấm rèm xếp ly màu xanh đậm và trò chuyện với phóng viên hãng tin Reuters. Ông quấn một dải khăn trên đầu với các họa tiết màu xanh và đỏ trên nền trắng, đồng thời mặc một chiếc áo phông trắng có in hình ảnh đồ họa ghép khuôn mặt bà Suu Kyi trên thân một con chim bồ câu. Chữ "FREE" (Tự do) được in ngay bên dưới hình ảnh đó.
Kim Aris, con trai bà Suu Kyi, đã chia sẻ với Reuters trong một cuộc phỏng vấn tại Tokyo rằng ông thậm chí không biết liệu mẹ mình còn sống hay đã mất

Đảng NLD tuyên bố rằng nếu cộng đồng quốc tế công nhận cuộc bầu cử này, điều đó sẽ gửi đi một thông điệp rằng các lực lượng vũ trang có thể lật đổ các chính phủ dân cử, bắt giữ và cầm tù các nhà lãnh đạo chính trị cũng như giải thể các đảng phái giành chiến thắng.

Nhà bình luận về Myanmar, ông Alan Clements, chia sẻ với BBC rằng ông tin rằng bà Suu Kyi và các nhà lãnh đạo chính trị khác cần phải được trả tự do.

“Người dân Myanmar đã bỏ phiếu áp đảo cho chính những nhà lãnh đạo mà [quân đội] đã bỏ tù – bao gồm cả Tổng thống Win Myint. Hãy trả tự do cho họ và để họ quyết định điều gì là có lợi nhất cho những người dân đã tin tưởng giao phó trọng trách cho họ,” ông nói.

Các tổ chức quốc tế đang nói gì về cuộc bầu cử này?

Ông Antonio Guterres đang ngồi tại bàn làm việc với lá cờ Liên Hợp Quốc đặt phía trước, phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN-LHQ vào ngày 27/10/2025. Ông mặc một bộ vest xanh dương, sơ mi xanh nhạt cùng cà vạt họa tiết các màu đỏ, tím và trắng.
Tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN-LHQ ở Kuala Lumpur, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã phát biểu: “Tôi cảm thấy bàng hoàng trước tình trạng tồi tệ đang diễn ra tại Myanmar.”

Vào tháng 10, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã phát biểu: “Tôi không nghĩ có bất kỳ ai tin rằng những cuộc bầu cử đó sẽ diễn ra tự do và công bằng” hay có thể “góp phần giải quyết các vấn đề của Myanmar”.

Đặc phái viên của Liên minh Châu Âu về Nhân quyền, bà Kajsa Ollongren, đã gọi cuộc bầu cử này là một “cuộc diễn tập do chế độ dàn dựng”.

Bà khẳng định rằng việc giám sát quốc tế cũng sẽ “không tạo ra sự khác biệt nào”.

Bà Kajsa Ollongren, Đặc phái viên của Liên minh Châu Âu về Nhân quyền, nhận định rằng việc gửi các quan sát viên bầu cử quốc tế đến Myanmar sẽ không mang lại bất kỳ tác động nào đối với tiến trình này.
Bà Kajsa Ollongren, Đặc phái viên của Liên minh Châu Âu về Nhân quyền, nhận định rằng việc gửi các quan sát viên bầu cử quốc tế đến Myanmar sẽ không mang lại bất kỳ tác động nào đối với tiến trình này

BBC News Tiếng Miến Điện đã xác nhận có ít nhất 9 quốc gia sẽ cử đại diện đến Myanmar để giám sát cuộc bầu cử, bao gồm:

  • Belarus
  • Ấn Độ
  • Lào
  • Nepal
  • Nigeria
  • Pakistan
  • Philippines
  • Nga
  • Thái Lan

Chính quyền quân sự cho biết các quốc gia sau đây cũng sẽ tham gia giám sát:

  • Campuchia
  • Trung Quốc
  • Kazakhstan
  • Việt Nam

Nay Phone Latt, phát ngôn viên của chính phủ lưu vong (NUG) được thành lập bởi các chính trị gia bị lật đổ, chia sẻ với BBC: “Người dân đã thể hiện rõ ý chí của mình trong cuộc bầu cử năm 2020 rồi.”

Ông nói thêm: “Tình trạng hiện tại của Tổng thống Win Myint (người bị phế truất trong cuộc đảo chính) và Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi là cực kỳ đáng lo ngại.”

Thiếu tướng Zaw Min Tun trong quân phục đang ngồi tại một cuộc họp báo với ánh đèn màu hồng phía sau. Ông dang rộng hai tay khi đang phát biểu.
Người phát ngôn của chính quyền quân sự, ông Zaw Min Tun, trả lời câu hỏi từ đài truyền hình NHK của Nhật Bản về việc liệu cuộc bầu cử có diễn ra tự do và công bằng hay không

Vào giữa tháng 12, đài truyền hình quốc gia Nhật Bản NHK đã đặt câu hỏi cho người phát ngôn quân đội, Tướng Zaw Min Tun, về những cáo buộc rằng cuộc bầu cử này không hề tự do và công bằng.

Ông trả lời rằng: “Việc thành lập một chính phủ tại Myanmar và để người dân Myanmar đi bỏ phiếu mới là điều quan trọng. Liệu cộng đồng quốc tế có hài lòng hay không, đó không phải là việc của chúng tôi.”

Bình luận về bài viết này