Lynn Huỳnh

Theo VNTB

Nếu chủ hộ kinh doanh không có khả năng đóng thuế, cơ quan chức năng được quyền khấu trừ tiền, kê biên tài sản riêng của các thành viên trong hộ kinh doanh.

Nội dung này được nêu tại Nghị định số 296/2025/NĐ-CP quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, vừa được Chính phủ ban hành. Nghị định có hiệu lực từ 1-1-2026, thay thế cho Nghị định 166 năm 2013.

Cụ thể, đối với hộ kinh doanh, hộ gia đình, tổ hợp tác thì khấu trừ tiền, kê biên tài sản, trả chi phí cho hoạt động cưỡng chế từ tiền, tài sản chung của hộ kinh doanh, hộ gia đình, tổ hợp tác; trường hợp tài sản chung không đủ để thi hành quyết định cưỡng chế thì khấu trừ tiền, kê biên tài sản của các thành viên trong hộ kinh doanh, hộ gia đình, tổ hợp tác, trừ trường hợp hợp đồng hợp tác hoặc pháp luật có liên quan quy định khác (theo khoản 5, Điều 4 của Nghị định).

Có thể hợp tình nhưng chưa hợp lý

Quy định được ban hành, báo chí công bố rộng rãi, đã thu hút không ít dư luận trái chiều. Nhiều ý kiến cho rằng điều này là phi lý khi vì sao một người đăng ký kinh doanh nhưng khi kê biên tài sản thì các thành viên khác trong gia đình phải “đồng chịu” nếu người đại diện không đủ khả năng chi trả. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng, điều này là hợp tình bởi khi có lời, nhiều người cùng hưởng thì đến lúc hoạn nạn cũng cần phải đồng cam cộng khổ.

Có thể nói, dù thuận hay chống, cả hai đều có lý. Tuy nhiên, căn cứ theo điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP thì khái niệm trên chưa rõ ràng. Bởi hộ kinh doanh có thể là do cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Điều này được khẳng định một lần nữa trong Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh, mục Chủ thể thành lập hộ kinh doanh có hai sự lựa chọn là cá nhân hoặc các thành viên trong hộ gia đình. Nói một cách dễ hiểu, nếu hộ kinh doanh chỉ một cá nhân đăng ký thì chỉ cá nhân đó là chủ thể chịu nghĩa vụ thuế.

Nếu khấu trừ tiền, kê biên tài sản riêng của các thành viên trong hộ kinh doanh thì phải chứng minh được những người nằm trong diện kê biên đó là thành viên trong hộ kinh doanh. Lưu ý, người tham gia hoạt động sản xuất, bán hàng trong hộ kinh doanh chưa chắc đã là thành viên trong hộ kinh doanh. Quan hệ huyết thống hoàn toàn không phải là quan hệ lao động.

Luật và Nghị định

Những trường hợp nợ thuế, điều 125 của Luật Quản lý Thuế năm 2019 đã quy định rất rõ ràng. Một cách ngắn gọn về trình tự cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế:

1.     Trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản

2.     Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập

3.     Dừng làm thủ tục hải quan (nếu có)

4.     Ngừng sử dụng hóa đơn

5.     Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên

6.     Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.

Với quy định này, có thể thấy, Luật rất rõ ràng với những trường hợp nợ thuế, người nào mang “nợ” thì phải có nghĩa vụ, trách nhiệm với việc trả nợ. Thực tế cho thấy, có những trường hợp nợ thuế, người nhà (vợ/chồng, cha mẹ, con cái, anh em…) nộp tiền thuế thay cho người đang bị khởi kiện/điều tra để khắc phục hậu quả chứ không phải cán bộ thuế đến kê biên tài sản riêng nhằm mục đích trả nợ thuế.

Luật đã quy định rất rõ ràng. Căn cứ theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì Hiến pháp có giá trị cao nhất, dưới đó là Luật/Bộ luật/ Nghị quyết của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ xếp hàng thứ tư trong danh sách này. Tuy Nghị định văn bản quy phạm pháp luật do Chính phủ ban hành để hướng dẫn chi tiết việc thi hành Luật, Nghị quyết của Quốc hội, song Nghị định vẫn phải tuân theo Luật và không được đặt ra nghĩa vụ mới mà Luật không có.