Theo BBC

Hôm 25/12, tập đoàn tư nhân lớn nhất Việt Nam Vingroup gửi công văn lên Chính phủ xin rút đăng ký đầu tư dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Vụ “quay xe” của Vingroup đã khiến nhiều người bất ngờ, bởi lẽ công ty con VinSpeed, thuộc hệ sinh thái Vingroup do tỷ phú Phạm Nhật Vượng sáng lập, trước đó tuyên bố xin làm dự án này xuất phát từ mong muốn“cống hiến” chứ không phải vì lợi nhuận.

VinSpeed chỉ mới được cấp giấy phép thành lập từ ngày 6/5/2025, vốn điều lệ ban đầu 6.000 tỷ đồng, trong đó ông Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Hội HĐQT Vingroup, góp 3.060 tỷ đồng, tương đương 51%.

Cùng ngày hôm đó, VinSpeed gửi đề xuất đầu tư dự án hạ tầng chiến lược này cho Thủ tướng Chính phủ, thể hiện mong muốn được vay 49 tỷ USD từ nhà nước trong thời hạn 35 năm với lãi suất 0%.

Công ty này đề xuất được đầu tư 26 dự án bất động sản quanh các nhà ga, khai thác vận hành trong 99 năm…

Chưa đầy một tuần sau, Chính phủ, dưới sự chủ trì của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, họp và ba ngày sau đó Văn phòng Chính phủ ra thông báo giao công ty tư nhân này chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính hoàn thiện hồ sơ phương án đầu tư.

Đến ngày 20/5, Thủ tướng Chính phủ giao cho các bộ liên quan nghiên cứu đề xuất.

Việc một doanh nghiệp tư nhân non trẻ, được thành lập hai ngày sau khi nghị định 68/NQ-TW của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân được ban hành, gửi đề xuất và được chính phủ họp bàn phản hồi nhanh chóng là điều hết sức hiếm hoi và bất ngờ.

Nhưng quyết định từ bỏ dự án vào ngày 25/12 cũng khiến nhiều người bất ngờ không kém.

Trong một động thái đáng chú ý, cũng trong ngày 25/12, VinSpeed tăng vốn điều lệ từ 33.000 tỷ lên 45.000 tỷ đồng.

Khi rút khỏi dự án mà họ gọi là “cống hiến”, Vingroup cho biết quyết định dừng theo đuổi tham vọng phát triển đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đã được “cân nhắc kỹ lưỡng”.

Tập đoàn này cho biết muốn dồn nguồn lực tối đa cho các dự án hạ tầng chiến lược khác đã được giao: “Các dự án đòi hỏi đầu tư rất lớn về nguồn vốn, thời gian và năng lực triển khai”.

Vậy Vingroup đang muốn dồn nguồn lực cho các dự án nào?

Sân vận động lớn nhất thế giới

Trong thông cáo nêu lý do rút, Vingroup nêu 8 cái tên, gồm khu đô thị thể thao Olympic, siêu đô thị lấn biển Cần Giờ, đường sắt tốc độ cao trung tâm TP HCM – Cần Giờ và Hà Nội – Quảng Ninh, nhà máy thép VinMetal, nhiệt điện LNG Hải Phòng, 2 nhà máy điện gió tại Hà Tĩnh.

Theo báo VNExpress, các dự án trên cần tổng mức đầu tư dự kiến hơn 1,75 triệu tỷ đồng, gấp 9 lần mức doanh thu theo năm cao nhất Vingroup từng đạt được (năm 2024).

Con số này cũng gấp 5 lần tổng mức đầu tư của dự án cảng hàng không quốc tế Long Thành (337.000 tỷ đồng cho 3 giai đoạn). Số vốn kể trên bằng khoảng 87% tổng thu ngân sách cả nước, và tương đương gần 15% GDP của Việt Nam năm 2024.

Trong số đó, khu đô thị thể thao Olympic là dự án có tổng mức đầu tư lớn nhất của Vingroup, ước tính 925.000 tỷ đồng – gần bằng tổng tài sản của tập đoàn này.

Dự án này dự kiến trở thành khu đô thị lớn nhất Việt Nam với diện tích hơn 9.171 ha, nổi bật với Sân vận động Trống Đồng sức chứa 135.000 chỗ ngồi – được mô tả là lớn nhất thế giới, sở hữu mái che tự động và tích hợp công nghệ AI hiện đại.”

Hôm 19/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc đã tham dự lễ khởi công khu đô thị này tại huyện Thường Tín.

Siêu dự án trên đã trở thành tâm điểm tranh luận trên mạng xã hội những ngày qua, đặc biệt là sân vận động Trống Đồng, với nhiều ý kiến cho rằng tổng mức đầu tư quá lớn trong khi tính ứng dụng thực tế vẫn còn bị nghi ngờ.

“Không hiểu xây sân vận động làm gì trong khi sân vận động quốc gia Mỹ Đình không trùng tu lại”, một tài khoản Facebook viết.

Trong khi đó, một người khác nêu: “Cần ưu tiên an sinh xã hội, bệnh viện, giao thông thuận tiện và chống ngập úng, lũ lụt cho người dân để ổn định và phát triển kinh tế góp phần nâng cao đời sống của người dân Việt Nam là hàng đầu trước tiên”.

Khu đô thị lấn biển Cần Giờ

Dự án Khu đô thị lấn biển Cần Giờ, sau nhiều năm “thai nghén”, đã được UBND TP HCM phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 vào đầu năm 2025.

Theo quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư vào tháng 6/2020, quy mô dự án được mở rộng từ 600ha lên 2.870ha, với tổng vốn đầu tư hơn 217.050 tỷ đồng, trong đó vốn chủ sở hữu gần 33.000 tỷ đồng.

Dự án có quy mô dân số tối đa 228.560 người và lượng khách du lịch dự kiến khoảng 8,887 triệu lượt mỗi năm.

Theo quy hoạch phát triển TP HCM giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, huyện Cần Giờ được định hướng trở thành một đô thị sinh thái, đồng thời bảo tồn khu dự trữ sinh quyển quan trọng.

Địa phương này sẽ tập trung phát triển mạnh mẽ kinh tế biển, đặc biệt là các lĩnh vực cảng trung chuyển quốc tế, khu thương mại tự do, vận tải, logistics, du lịch, đô thị sinh thái biển và năng lượng tái tạo…

Vào năm 2020, dự án này đã vấp phải sự phản đối kịch liệt, mạnh mẽ.

Một bản kiến nghị với hàng ngàn chữ ký đã được gửi lên chính phủ cho rằng dự án của tập đoàn bất động sản lớn nhất Việt Nam chứa đựng nguy cơ gây tác động xấu lên rừng ngập mặn Cần Giờ, đồng thời có những ảnh hưởng tiêu cực khác lên khu vực đô thị TP HCM lẫn Đồng bằng sông Cửu Long.

Tuy nhiên, từ tháng 4/2025, dự án đã được Vingroup khởi công, tổng vốn trên 265.000 tỷ đồng.

Tập đoàn này đặt mục tiêu biến nơi đây trở thành trung tâm du lịch biển đẳng cấp quốc tế, thu hút 8-9 triệu lượt du khách mỗi năm.

Con số này tương đương khoảng một nửa lượng khách quốc tế đến Việt Nam trong 11 tháng đầu năm nay.

Đường sắt Bến Thành – Cần Giờ

Để tăng sự kết nối với Khu đô thị lấn biển trên, Vingroup đã đề xuất phương án đầu tư xây dựng một tuyến đường sắt đô thị tốc độ cao kết nối trung tâm TP HCM với huyện Cần Giờ.

Dự án này đã được chấp thuận và vào hôm 19/12, TP HCM đã tổ chức lễ động thổ.

Dự kiến, công trình sẽ được khởi công từ năm 2026, và sau đó tiến hành vận hành thử nghiệm và bàn giao vào năm 2028.

Công trình được đề xuất đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), hợp đồng BOO (xây dựng – sở hữu – kinh doanh). Tập đoàn Vingroup sẽ đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn của mình và vốn huy động theo quy định của pháp luật.

Sau khi dự án hoàn thành, Vingroup sẽ sở hữu và khai thác, vận hành.

Vingroup đã đề xuất dự án với tổng mức vốn đầu tư khoảng 102.370 tỷ đồng. Trong đó, chi phí giải phóng mặt bằng ước tính khoảng 8.665 tỷ đồng, chi phí xây lắp khoảng 37.537 tỷ đồng và chi phí thiết bị khoảng 25.777 tỷ đồng.

Đường sắt Hà Nội – Quảng Ninh

Tập đoàn do tỷ phú Phạm Nhật Vượng sáng lập cũng đang đề xuất vận hành thương mại đường sắt tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh với tổng đầu tư hơn 100.000 tỷ đồng.

Dự án có chiều dài trên 120km, điểm đầu tại Trung tâm Hội chợ triển lãm Quốc gia (Cổ Loa), xã Đông Anh, Hà Nội và điểm cuối tại Khu công viên rừng, phường Tuần Châu, tỉnh Quảng Ninh.

Dự án này được đề xuất thực hiện theo hình thức đầu tư kinh doanh, do VinSpeed đề xuất, với sự tham gia thu xếp tài chính của Techcombank.

Theo phân tích của TEDI (đơn vị tư vấn lập báo cáo tiền khả thi) tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh được đầu tư, đi vào hoạt động sẽ chia sẻ lưu lượng với cao tốc Nội Bài – Bắc Ninh – Hạ Long; cao tốc Hải Phòng – Hạ Long – Vân Đồn – Móng Cái; quốc lộ 5 và quốc lộ 18.

Tuyến đường sắt còn kết nối trực tiếp các cảng hàng không trọng điểm phía Bắc, đặc biệt là Cảng hàng không quốc tế Gia Bình (Bắc Ninh) và Nội Bài (Hà Nội).

Nhà máy nhiệt điện LNG

Tháng 9/2025, Tập đoàn Vingroup đã khởi công dự án đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng Khu công nghiệp Tân Trào (giai đoạn 1) cùng dự án Nhà máy nhiệt điện LNG Hải Phòng. Buổi lễ có sự tham dự của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Trong đó, dự án xây dựng Nhà máy nhiệt điện LNG Hải Phòng (nằm trong khu đất của KCN Tân Trào) do liên danh nhà đầu tư Tập đoàn Vingroup và Công ty CP năng lượng VinEnergo làm chủ đầu tư trên diện tích gần 100ha, tổng số vốn hơn 178.000 tỷ đồng.

Đây được đặt mục tiêu là nhà máy nhiệt điện lớn nhất Việt Nam (theo Quy hoạch điện 8) và nằm trong nhóm các nhà máy sản xuất điện từ khí LNG hàng đầu thế giới.

Dự kiến nhà máy vận hành vào cuối năm 2030, cung cấp khoảng 9,6 tỷ kWh/năm (giai đoạn 1) và 19,2 tỷ kWh/năm (giai đoạn 2).

Nhà máy có công suất thiết kế 4.800MW (1.600MW giai đoạn 1 và 3.200MW giai đoạn 2).

Ba nhà máy ở Hà Tĩnh

Cũng trong sáng 19/12, tại Khu kinh tế Vũng Áng, Tập đoàn Vingroup đã phối hợp với tỉnh Hà Tĩnh tổ chức khởi động 4 dự án trọng điểm tại Hà Tĩnh, gồm: Dự án nhà máy sản xuất thép VinMetal; dự án nhà máy điện gió Kỳ Anh; dự án nhà máy điện gió Eco Wind Kỳ Anh; dự án khu đô thị phường Sông Trí.

Trong số đó, dự án nhà máy sản xuất thép VinMetal có tổng mức đầu tư hơn 80.000 tỷ đồng; nhà máy Điện gió Kỳ Anh, công suất 400 MW, tổng vốn đầu tư hơn 17.000 tỷ đồng; và nhà máy Điện gió Eco Wind Kỳ Anh, công suất 500 MW, có tổng mức đầu tư 22.647 tỷ đồng.

VinMetal được định hướng trở thành tổ hợp thép công nghệ cao đứng đầu khu vực, sản xuất thép cán nóng, thép tấm, thép hợp kim đặc chủng, thép ray và thép kết cấu đạt chuẩn quốc tế – các vật liệu chiến lược cho quá trình phát triển công nghiệp tại Việt Nam.

Dự kiến VinMetal sẽ đi vào vận hành năm 2027, trong khi hai nhà máy điện gió dự kiến được vận hành thương mại vào quý 4/2028.

Những vụ ‘quay xe’ trước đây

Đây không phải lần đầu tiên Vingroup rút khỏi một kế hoạch trong nhiều năm trở lại đây, dù trước đó họ được đánh giá là triển khai với tốc độ “thần tốc”.

Tập đoàn của tỷ phú giàu nhất Việt Nam từng bán toàn bộ cổ phần của Chứng khoán Vincom (VincomSC) vào năm 2011.

Hàng loạt dự án bao trùm trên nhiều lĩnh vực của Vingroup cũng đã bị đóng: VinSmart (sản xuất điện thoại), VinDS (hệ thống cửa hàng quần áo, giày dép trong trung tâm thương mại Vincom), Vinlink, VinExpress (lĩnh vực logistics), Emigo (công ty thời trang VinFashion), Vinpearl Air (hàng không), VinPro (cửa hàng điện máy), Adayroi (sàn thương mại điện tử)…

Năm 2019, Vingroup cũng đã rút chân khỏi ngành bán lẻ, khi hoán đổi cổ phần công ty VinCommerce, đơn vị sở hữu chuỗi siêu thị VinMart và cửa hàng tiện lợi VinMart+ cho tập đoàn Masan của tỷ phú Nguyễn Đăng Quang.

Ngoài ra, Vingroup cũng bán luôn VinEco cho Masan Group trong thương vụ này. Tại thời điểm chia tay, VinCommerce đã có nhiều năm lỗ liên tiếp và đang chật vật trong việc giành thị phần.

Cuối năm 2024, tập đoàn Nividia của tỷ phú Jensen Huang công bố đã mua công ty khởi nghiệp chăm sóc sức khỏe VinBrain, một công ty thành viên của Tập đoàn Vingroup.

Tháng 4/2025, Tập đoàn Qualcomm công bố trên website rằng đã sở hữu một phần VinAI.

Trong khi đó, công ty VinFast vào năm 2022 đã đóng dây chuyền xe xăng để chuyển sang tập trung hoàn toàn vào sản xuất xe điện.

Kể từ khi thành lập vào năm 2017 đến tháng 11/2024, VinFast đã nhận được tổng cộng khoảng 17 tỷ USD vốn đầu tư từ Vingroup, các công ty liên kết và nhà sáng lập Phạm Nhật Vượng, theo một thông báo được công bố năm 2024.

Công ty này đang tập trung mở rộng tại thị trường Châu Á và đã khai trương các nhà máy lắp ráp tại Ấn Độ và Indonesia trong năm nay.