Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ đề cử ông Tô Lâm tiếp tục giữ chức tổng bí thư, đồng thời đề cử ông kiêm nhiệm chức chủ tịch nước, hãng tin Bloomberg dẫn các nguồn thạo tin ẩn danh do không được phát ngôn công khai.

“Đề xuất này có thể đối mặt với thách thức khi được đưa ra tại Đại hội Đảng – nơi toàn bộ các vị trí lãnh đạo đều phải thông qua bầu cử – và vẫn cần được Quốc hội phê chuẩn,” bài viết ngày 23/12 nêu.

Bài viết của Bloomberg xuất hiện trong bối cảnh Trung ương Đảng vừa kết thúc hội nghị 15 với lời phát biểu bế mạc của ông Tô Lâm:

“Thay mặt các đồng chí được tín nhiệm giới thiệu đề cử Ban Chấp hành Trung ương và các chức danh lãnh đạo khóa tới để Đại hội 14 xem xét quyết định, chúng tôi xin cảm ơn các đồng chí Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tin tưởng giao nhiệm vụ.

“Chúng tôi tiếp tục đoàn kết, thống nhất làm việc với tinh thần trách nhiệm và hiệu quả cao, đáp ứng sự tin cậy của Đảng và Nhân dân.”

Việc ông Tô Lâm “thay mặt các đồng chí được tín nhiệm” để cảm ơn trong phát biểu bế mạc là một chỉ dấu cho thấy ông tiếp tục ở lại chính trường Việt Nam trong khóa tới.

Trong khi ông Tô Lâm, 68 tuổi, “thay mặt các đồng chí được tín nhiệm giới thiệu” đề cử vào ban lãnh đạo mới, vẫn chưa rõ có ai khác nữa sẽ vào ban lãnh đạo mới.

Phương án nhân sự cấp cao của Đảng Cộng sản Việt Nam được xếp vào nhóm bí mật nhà nước, nên người dân không thể biết được trước khi Đảng quyết định công bố.

Trong số những “lãnh đạo chủ chốt” hiện tại, còn Chủ tịch nước Lương Cường và Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã quá tuổi tái cử và cần xét “trường hợp đặc biệt”.

Trước khi hội nghị 15 diễn ra, giới quan sát thường xuyên nhắc tên Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang như một ứng cử viên tiềm năng cho một vị trí lãnh đạo chủ chốt.

Cũng trong bài phát biểu bế mạc, ông Tô Lâm khẳng định hội nghị có “số phiếu tập trung cao” trong công tác nhân sự, bao gồm đội ngũ lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước. Lãnh đạo chủ chốt là cụm từ chỉ năm chức danh gồm tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng Chính phủ, chủ tịch Quốc hội và thường trực Ban Bí thư.

Trong hội nghị lần này, nhân sự tham gia Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Trung ương Đảng khóa sau cũng đã được “chốt”.

Nếu tái cử, “ông ấy sẽ bắt tay vào việc ngay lập tức, giống như đã làm vào tháng 8/2024,” Giáo sư Carl Thayer, nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm, nhận định trên Reuters vào hôm 23/12.

Ông Tô Lâm sẽ tiếp tục tăng cường vai trò điều hành của Ban Bí thư và thúc đẩy chương trình cải cách táo bạo của mình, theo ông Thayer.

Trong hơn một năm qua, vị tổng bí thư xuất thân từ ngành công an đã thực hiện nhiều cải cách, trong đó đáng chú ý là cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy từ trung ương đến địa phương, thể hiện qua việc sáp nhập các cơ quan bộ ngành, sáp nhập tỉnh thành, bỏ cơ quan hành chính cấp huyện và sáp nhập xã phường.

Theo tính toán của Bộ Nội vụ, giai đoạn 2025–2027 sẽ có khoảng 100.000 công chức thôi việc do sắp xếp bộ máy, trong đó 85.000 người nghỉ hưu trước tuổi và 15.000 người thôi việc.

Nếu ông Tô Lâm được đề cử và kiêm nhiệm hai chức tổng bí thư và chủ tịch nước vào đầu nhiệm kỳ tới, đó sẽ là một diễn biến không tiền khoáng hậu ở Việt Nam.

Trong lịch sử của Việt Nam, đã có những trường hợp kiêm nhiệm hai chức vụ này như ông Nguyễn Phú Trọng – từ tháng 10/2018 tới tháng 4/2021 – và chính ông Tô Lâm – từ tháng 8/2024 tới tháng 10/2024.

Tuy nhiên, cả hai trường hợp này chỉ là phương án tạm thời khi Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua đời khi đang tại nhiệm, không phải là phương án nhất thể hóa lâu dài.

Trước đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh giữ cương vị lãnh đạo Đảng từ năm 1956 đến 1960 và đảm nhiệm chức chủ tịch nước trong các giai đoạn từ năm 1946 cho đến khi qua đời năm 1969, theo trang thông tin của Đảng.

Theo Bloomberg, việc kiêm nhiệm hai chức vụ từ đầu khóa sẽ là một “thắng lợi chính trị lớn” của ông Tô Lâm.

Tuy nhiên, cũng vào ngày 23/12, Reuters đưa tin rằng khả năng nhất thể hóa hai chức vụ tổng bí thư và chủ tịch nước được cho là đã giảm sau các cuộc đàm phán thương mại không như kỳ vọng với Mỹ – thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam – và những lo ngại trong nước liên quan tới một số khía cạnh của cuộc cải cách do ông Tô Lâm thực hiện.

Liên quan tới vấn đề này, một bài viết trên Reuters vào đầu tháng 11 dẫn thông tin từ một số quan chức rằng Việt Nam vẫn đang tìm kiếm một thỏa thuận thuế quan với Mỹ, với mong muốn rằng việc ký kết thỏa thuận thương mại sẽ được đánh dấu bằng cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng Bí thư Tô Lâm.

Trước đó, vào tháng Mười, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc tiếp xúc ngắn với ông Trump. Theo báo chí Việt Nam, ông Chính đề nghị Mỹ thu xếp chuyến thăm của ông Tô Lâm. Ở chiều ngược lại, ông Trump đề nghị phía Việt Nam sớm thông báo cho Mỹ và đề cập tới khả năng ông Chính cũng đến thăm Mỹ vào thời điểm phù hợp.

Sau khi ông Trump công bố áp thuế quan lên hàng loạt nước vào tháng 4, Tổng Bí thư Tô Lâm là một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên điện đàm với ông chủ Nhà Trắng. Ông Tô Lâm cũng cử đặc phái viên Hồ Đức Phớc tới Mỹ để đàm phán. Báo chí và dư luận viên Việt Nam lúc bấy giờ ca ngợi điều mà họ cho là Việt Nam nhanh chân, giành ưu thế trong đàm phán. Tuy nhiên, thực chất bên trong có vẻ phức tạp hơn nhiều và thực tế cho thấy Việt Nam không giành được lợi thế.

Nếu ông Tô Lâm có thể ký kết một thỏa thuận thuế quan với ông Trump theo hướng có lợi cho Việt Nam, đó sẽ là một điểm cộng chính trị trước thềm Đại hội 14.

Tuy việc nhất thể hóa chưa diễn ra, ông Tô Lâm trong vai trò lãnh đạo Đảng đã thực hiện nhiều chức năng nhà nước, cả về mặt đối nội lẫn đối ngoại.

Người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam đã có các chuyến công du quốc tế dày đặc, thăm cả những đối tác cộng sản truyền thống lẫn các đối tác tư bản mới.

Vào cuối tháng 10, ông Tô Lâm đã có chuyến công du tới Vương quốc Anh. Một trong số những nội dung trong chuyến đi này là việc nâng cấp quan hệ hai nước lên mức Đối tác Chiến lược Toàn diện.

Sau khi bổ sung thêm Vương quốc Anh, danh sách Đối tác Chiến lược Toàn diện của Việt Nam có 14 quốc gia – cao gấp đôi so với thời ông Tô Lâm chưa nhậm chức tổng bí thư.

Trong số bảy đối tác mới này, chỉ có hai trường hợp được ký kết trong các cuộc gặp giữa thủ tướng Việt Nam và thủ tướng nước ngoài tới thăm, còn lại đều được ký trong các chuyến công du của ông Tô Lâm.