Đặng Đình Mạnh

Theo Nguoi-viet

Sau nhiều tháng đồn đoán, rò rỉ thông tin và suy diễn về các cuộc thanh trừng, đấu đá phe nhóm trong nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam, sáng ngày 22 Tháng Mười Hai, 2025, Hội Nghị Trung Ương 15 cuối cùng cũng được triệu tập.

Đây là hội nghị được coi là mang tính then chốt, nhằm chuẩn bị nhân sự cho Đại Hội Đảng lần thứ XIV, dự trù diễn ra vào ngày 19 đến ngày 25 Tháng Giêng, 2026. Việc một hội nghị trung ương “mở đường” cho đại hội toàn quốc lại bị trì hoãn kéo dài đến sát thời điểm đại hội cho thấy một điều rất rõ, rằng cuộc đấu tranh quyền lực trong nội bộ đảng đang diễn ra gay gắt hơn nhiều so với những gì tuyên truyền chính thống thể hiện ra bên ngoài.

Hội Nghị Trung Ương 15 là dấu hiệu của bế tắc nhân sự

Về hình thức, Hội Nghị Trung Ương 15 được triệu tập để bàn về ba nội dung: Công tác nhân sự, văn kiện và chuẩn bị cho Đại Hội XIV. Nhưng về thực chất, công tác nhân sự là nội dung chính yếu và việc chốt được ngày họp muộn như vậy đã phản ánh rằng các phe phái trong đảng đã phải đấu đá, mặc cả và thỏa hiệp rất căng thẳng mới tạm đạt được một trạng thái “ngả ngũ tương đối.”

Nếu nội bộ thực sự đồng thuận, nếu quyền lực tập trung đã ổn định, thì không có lý do gì để Hội Nghị Trung Ương 15 bị kéo dài đến 45 ngày sau Hội Nghị Trung Ương 14. Chính sự trì hoãn đó đã tự thân trở thành một bằng chứng cho thấy khủng hoảng niềm tin và khủng hoảng quyền lực trong thượng tầng chính trị.

Vị thế thực sự của Tô Lâm sau hơn một năm làm tổng bí thư

Một trong những điểm then chốt cần nhìn nhận thẳng thắn là cách ông Tô Lâm lên làm tổng bí thư năm 2024, kế nhiệm ông Nguyễn Phú Trọng chưa bao giờ nhận được sự chấp nhận trọn vẹn trong nội bộ đảng.

Còn nhớ, trong hơn ba nhiệm kỳ tổng bí thư của người tiền nhiệm là ông Nguyễn Phú Trong, ông Tô Lâm chưa bao giờ được quy hoạch vào các ghế tứ trụ quyền lực. Chỉ sau khi các khuôn mặt lọt được vào “con mắt tinh đời” của Trưởng Tiểu Ban Nhân Sự Nguyễn Phú Trọng như Vương Đình Huệ, Võ Văn Thưởng, thậm chí, Nguyễn Xuân Phúc bị chính ông Tô Lâm “đốn ghế” nhân danh “đốt lò” thì ông Tô Lâm mới điềm nhiên nhảy tót vào chiếc ghế chủ tịch nước rồi tổng bí thư sau cái chết đáng ngờ của ông Nguyễn Phú Trọng.

Việc ông Tô Lâm không “đi lên” bằng con đường “quy hoạch chính thống” kéo dài nhiều nhiệm kỳ như ông Nguyễn Phú Trọng, mà bằng một sự thoán đạt, thanh trừng mang tính tình thế sau khủng hoảng nhân sự. Điều đó khiến tính chính danh nội bộ của ông ngay từ đầu đã ở vào trạng thái mong manh.

Các cải cách mà ông Tô Lâm thúc đẩy trong hơn một năm qua – từ việc sáp nhập tỉnh thành đày tính toán để củng cố vây cánh tại trung ương và địa phương, tổ chức bộ máy, kỷ luật cán bộ đến việc siết chặt kiểm soát xã hội – không đủ để tạo ra sự đồng thuận rộng rãi trong đảng đã đành mà càng không tạo ra được một nền tảng ủng hộ từ xã hội.

Nếu những cải cách đó thực sự đúng đắn, cấp thiết và được người dân đồng tình, ủng hộ, thì về mặt logic chính trị, chúng đã phải giúp ông Tô Lâm củng cố vị thế cao trong Bộ Chính Trị, trở thành ứng viên gần như duy nhất cho chức tổng bí thư tại Đại Hội XIV mà không cần phải qua sự đấu đá, thỏa hiệp trong suốt thời gian qua.

Nhưng thực tế lại hoàn toàn ngược lại, Tô Lâm đã bị chính những đảng viên cao cấp trong đảng, trong quân đội phản ứng và muốn loại bỏ nhân dịp kỳ đại hội bầu bán lại về nhân sự.

Phe công an và đồng hương tỉnh Hưng Yên quyền lực không tuyệt đối

Việc Hội Nghị Trung Ương 15 bị trì hoãn cho thấy phe công an và nhóm đồng hương Hưng Yên do ông Tô Lâm gây dựng trong hơn một năm qua trong đảng và trong chính quyền, từ trung ương đến địa phương đã không hề mạnh mẽ đến mức “cứ muốn là được.”

Đối trọng đáng kể của phe này đến từ các lãnh đạo quân đội chủ chốt, đứng đầu là Đại Tướng Phan Văn Giang – bộ trưởng Bộ Quốc Phòng, cùng mạng lưới lợi ích lâu năm trong quân đội và nhóm đảng viên truyền thống.

Sự giằng co giữa: Công an – kiểm soát xã hội, hồ sơ, an ninh nội bộ. Quân đội – biểu tượng ổn định chế độ, lực lượng chính trị-quân sự đã khiến cán cân quyền lực không thể nghiêng hẳn về một phía, ít nhất trong thời gian qua.

Điều này cũng lý giải vì sao các vị trí “ngũ trụ,” như tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng, chủ tịch Quốc Hội, thường trực Ban Bí Thư vẫn đang là những quân cờ mặc cả, chứ chưa phải là kết quả của một chiến thắng áp đảo.

Dự đoán nhân sự sau Đại Hội XIV: Thỏa hiệp thay vì đột phá

Từ các dấu hiệu hiện nay, có thể dự đoán rằng: Đại Hội XIV sẽ không tạo ra một trung tâm quyền lực mạnh mẽ. Nhân sự lãnh đạo cao nhất nhiều khả năng là kết quả của sự thỏa hiệp phe nhóm, hoặc đơn giản, chỉ là người nắm giữ được hồ sơ tiêu cực bí mật của đối thủ chính trị. Không phe nào đủ sức “ăn trọn” cuộc chơi.

Do đó, mô hình lãnh đạo tập thể, chia quyền, kiềm chế lẫn nhau sẽ tiếp tục được duy trì, dù hình thức bên ngoài có thể được điều chỉnh. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ không có cải cách thể chế thực chất, không có đột phá về pháp quyền, không có dân chủ hóa, và cũng không có sự giải phóng các nguồn lực xã hội bị kìm hãm lâu nay.

Tương lai chính trị Việt Nam: “Kỷ nguyên vươn mình” chỉ là khẩu hiệu

Dù ai ngồi vào ghế tổng bí thư sau Đại Hội XIV, thì với cấu trúc quyền lực hiện tại, Việt Nam trong 5 năm tới rất có thể vẫn: Dậm chân tại chỗ về thể chế. Bị trói buộc bởi giằng co nội bộ. Lún sâu hơn vào khủng hoảng niềm tin.

Trong bối cảnh đó, những khẩu hiệu như “kỷ nguyên vươn mình,” “đổi mới lần hai” hay “phát triển đột phá” chỉ còn là diễn ngôn tuyên truyền, vì chúng thiếu hẳn nền tảng chính trị-pháp lý để hiện thực hóa.

Vấn đề cốt lõi không nằm ở cá nhân ông Tô Lâm, Phan Văn Giang hay bất kỳ ai khác, mà nằm ở bản chất của một hệ thống độc đảng, nơi quyền lực không được kiểm soát bởi nhân dân và pháp quyền không tồn tại. Và khi nào cấu trúc đó chưa thay đổi, thì mọi đại hội, dù là XIV hay XV, cũng chỉ là những vòng lặp của cùng một bế tắc lịch sử. Theo đó, người dân Việt Nam vẫn tiếp tục vào vai khán giả đừng bên lề của mọi vở diễn quyền lực nhân danh mình.