Nguyễn Công Bằng
Theo CTMM
Sự cố đặc biệt
Trong một sự cố đặc biệt vào ngày 26/10/2025, một trực thăng MH-60R Sea Hawk của Hải quân Mỹ thuộc đội “Battle Cats” của Phi đội Trực thăng Tấn công Hàng hải số 73 (HSM 73), và một tiêm kích F/A-18E/F Super Hornet thuộc đội “Fighting Redcocks” của Phi đội Chiến đấu Tấn công số 22 (VFA 22), đã rơi xuống Biển Đông chỉ trong vòng 30 phút. Cả hai chiếc máy bay này được cho là đang hoạt động từ tàu sân bay siêu hạng USS Nimitz.
Viết trên trang mạng xã hội X vào thời điểm đó, Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ (chịu trách nhiệm giám sát các hoạt động ở Biển Đông) tuyên bố: “Toàn bộ nhân viên liên quan đều an toàn và ở trong tình trạng ổn định. Nguyên nhân của cả 2 sự cố hiện đang được điều tra.” Tuy nhiên, họ đã không cung cấp bất kỳ thông tin cụ thể nào về hoàn cảnh của vụ tai nạn kép hiếm hoi này.
Các nỗ lực trục vớt đã được triển khai gần như ngay lập tức. Hải quân Mỹ kể từ đó đã cố gắng kéo những máy bay bị nạn ra khỏi vùng nước sâu trong khu vực Biển Đông đang tranh chấp. Ví dụ, vào tháng 11/2025, có nhiều báo cáo cho thấy tàu trục vớt lớp Safeguard USNS SALVOR (T-ARS 52) do Bộ Tư lệnh Vận tải Biển Quân sự vận hành đã được phát hiện hoạt động ở Biển Đông, như một phần của các nỗ lực trục vớt liên tục này. Những nỗ lực cuối cùng đã mang lại kết quả vào ngày 5/12, như trong một tuyên bố chính thức của Hạm đội 7 ngày 8/12.
Nỗ lực trục vớt đã được tiến hành bởi Bộ Tư lệnh Lực lượng Đặc nhiệm 73 (CTF 73); Lực lượng Đặc nhiệm 75; Cơ quan Giám sát Trục vớt và Lặn (SUPSALV) thuộc Cơ quan phụ trách phát triển các hệ thống trang bị Hải quân Mỹ (NAVSEA); và Đơn vị Lặn và Trục vớt Di động của CTG 73.6.
Vụ tai nạn xảy ra ở vùng nước tương đối nông của Biển Đông, một khu vực tranh chấp chiến lược mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ, bất chấp việc Tòa Trọng tài Quốc tế (ICA) đã ra phán quyết bác bỏ những tuyên bố đó. Hải quân Mỹ chưa công khai địa điểm chính xác của vụ tai nạn để tránh ảnh hưởng đến an ninh hoạt động. Trung tá Christopher Andersen, sĩ quan CTF 73 chỉ huy nhiệm vụ trục vớt, cho biết: “Vụ trục vớt này là một nỗ lực tập thể thực sự của Hải quân, bao gồm CTF 73, SUPSALV, Lực lượng Đặc nhiệm 75, HSM 73, VFA 22 và Đơn vị Lặn và Trục vớt Di động của chúng tôi… Toàn bộ những ai liên quan đều đóng góp chuyên môn quan trọng, đảm bảo chúng tôi có thể đưa những chiếc máy bay này trở lại dưới sự quản lý của Mỹ một cách an toàn và thành công. Chiến dịch này nhấn mạnh tầm quan trọng của phối hợp hải quân, sự sẵn sàng, cũng như khả năng vô song của các đội trục vớt và lặn của chúng tôi.”
Tuy việc trục vớt cuối cùng đã được thực hiện, nhưng nguyên nhân của vụ tai nạn kép hiếm gặp này vẫn còn là điều bí ẩn. Cuối tháng 10/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng nguyên nhân của những vụ tai nạn trên có thể là do chất lượng nhiên liệu kém. Tuy nhiên, không thể xác minh tuyên bố đó, và Hải quân Mỹ khó có thể chia sẻ bất kỳ thông tin nào đến khi cuộc điều tra hoàn tất. Hải quân cũng cũng không tiết lộ thêm tình trạng của máy bay và hệ thống tại thời điểm trục vớt, cũng như không có thông tin nào về việc liệu nó có thể được sửa chữa và hoạt động lại hay không.
Theo thông tin từ Hạm đội 7, tất cả các bộ phận máy bay được trục vớt đang được vận chuyển đến một căn cứ quân sự Mỹ được chỉ định ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương để “phân tích chi tiết.” Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên trong lịch sử hàng không Hải quân Mỹ, 2 máy bay tác chiến có người lái khác nhau thuộc cùng một liên đội không quân đã bị rơi trong cùng một khu vực hoạt động, trong vòng 60 phút, và trong thời bình.
Sự cố “suýt xảy ra” trước đó là vào ngày 18/3/1992, khi một chiếc F-14A Tomcat và một chiếc EA-6B Prowler từ tàu USS America va chạm giữa không trung trên Địa Trung Hải. Tuy nhiên, đó chỉ là một sự cố đơn lẻ.
Hải quân Mỹ đã đẩy nhanh quá trình trục vớt xác máy bay trong bối cảnh lo ngại công nghệ nhạy cảm có thể rơi vào tay Trung Quốc nếu nước này đến đó trước.
Các chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống điện tử hàng không, hệ thống radar và khả năng tác chiến điện tử tinh vi của trực thăng Super Hornet có thể có tác động đến việc Trung Quốc tiếp tục cải tiến máy bay chiến đấu J-15 trên tàu sân bay của mình. Trong khi đó, trực thăng MH-60R, được trang bị các cảm biến tác chiến chống ngầm (ASW) tiên tiến và “sonar treo” (thiết bị thăm dò chống ngầm của trực thăng), đại diện cho lợi thế công nghệ trong việc phát hiện dưới nước mà Trung Quốc đang tích cực tìm cách bắt kịp.
Cụ thể hơn, Hải quân Mỹ lo ngại hệ thống radar mảng pha AESA AN/APG-79(V)4 của F/A-18F, vốn vẫn tiên tiến hơn bất kỳ hệ thống nào trên máy bay J-15 hoặc J-20 ở một số chế độ hoạt động, có thể bị xâm nhập hoặc lộ thông tin. Thêm vào đó, Mỹ cũng muốn ngăn chặn Trung Quốc chiếm đoạt hệ thống “sonar treo” tần số thấp AN/AQS-22 ALFS của MH-60R, chính xác là hệ thống Trung Quốc đã nhiều lần cố gắng (và thất bại) sao chép hoàn toàn cho trực thăng hải quân Z-20F của mình.
Mặc dù không có báo cáo được xác minh nào ghi nhận việc Trung Quốc can thiệp, nhưng rõ ràng Mỹ đã nhấn mạnh ưu tiên của chiến dịch là bảo vệ chống lại rủi ro khai thác vật liệu nước ngoài (FME). Nếu Trung Quốc muốn tiếp cận xác máy bay trước, họ sẽ có “lợi thế sân nhà.” Trên thực tế, tính cấp bách của chiến dịch này có thể được đánh giá từ việc Mỹ đã trục vớt 2 máy bay từ khu vực lân cận Trung Quốc trong vòng chưa đầy 2 tháng, bất chấp việc 3 chiếc F/A-18E/F Super Hornet bị mất tích ở Biển Đỏ vẫn chưa được tìm thấy.
Tình tiết mới nhất này cũng gợi nhớ đến nỗ lực trục vớt chiếc F-35 của Mỹ rơi ở Biển Đông khi đang cố gắng hạ cánh trên tàu sân bay USS Carl Vinson. Một đội cứu hộ của Hải quân Mỹ cuối cùng đã trục vớt được chiếc máy bay này từ độ sâu khoảng 3,7 km.
Còn tại Việt Nam?
Năm 2025 này cũng chứng kiến nhiều tàu tới Việt Nam. Hồi khoảng tháng 4, có tin tàu sân bay Mỹ sẽ ghé Việt Nam. Tuy nhiên, do tình trạng chiến tranh, con tàu này đã không tới như dự kiến.
Vừa qua, từ ngày 8-10/12 đã có chuyến thăm Việt Nam từ tàu tuần dương mang tên lửa dẫn đường lớp Ticonderoga USS Robert Smalls (CG 62) và tàu đổ bộ lớp America USS Tripoli (LHA 7), cùng các lực lượng thuộc Đơn vị Viễn chinh Thủy quân Lục chiến số 31 (MEU), Biên đội Đổ bộ (PHIBRON) 11 và Bộ Tư lệnh, Lực lượng Đặc nhiệm (CTF) 76 đã cập cảng Đà Nẵng.
“Chúng tôi không thể mong đợi một sự chào đón nồng hậu hơn từ các đối tác Việt Nam,” Chuẩn Đô đốc Tom Shultz, Tư lệnh Lực lượng Đặc nhiệm 76 – lực lượng mà tàu USS Tripoli là tàu chỉ huy – chia sẻ. “Chuyến thăm này làm nổi bật mối quan hệ ngày càng phát triển giữa hai quốc gia và hai quân đội, giúp chúng ta xây dựng sự hiểu biết và tin cậy trong hoạt động, làm sâu sắc thêm quan hệ hai bên, thúc đẩy các mục tiêu chung về hòa bình, thịnh vượng và an ninh kinh tế, góp phần duy trì một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở.” [1]
“Do điều kiện thời tiết không thuận lợi và một số lý do khách quan, tàu USS Tripoli đã kết thúc sớm hơn dự kiến chuyến thăm thành phố Đà Nẵng và rời đi vào sáng sớm ngày 10/12 thay vì ngày 11/12.”[2] Báo chí Việt Nam cho biết như vậy. Tuy nhiên, xem trên trang của Mỹ thì đã không có dòng chữ như trên báo Việt Nam.
Liệu phải chăng do thời tiết không thuận lợi cho nên con tàu USS Tripoli đã sớm ra đi khỏi Đà Nẵng? Theo chúng tôi thì khó có chuyện này, trên báo Việt Nam đã cho biết lễ đón đoàn rất hoành tráng.[3]
“Việc Mỹ điều tàu USS Tripoli vào Đà Nẵng đúng ngày dự kiến khai mạc Hội nghị 15, cùng thời điểm căng thẳng Trung – Nhật leo thang, khiến Việt Nam phải cân nhắc kỹ lưỡng khi định hình lãnh đạo mới. Một cấu trúc quyền lực nghiêng quá mạnh về phe “thân ai” có thể tạo tín hiệu sai cho cả Bắc Kinh lẫn Washington.”[4]
Như vậy, thời điểm đã không thuận lợi cho lần thăm này của con tàu USS Tripoli.
—
Tham khảo:
[1] https://vn.usembassy.gov/vi/tau-uss-tripoli-uss-robert-smalls-cap-cang-da-nang-viet-nam/
[3] https://vnexpress.net/tau-do-bo-mang-tiem-kich-f-35b-cua-my-tham-da-nang-4991302.html
TinHoaThinhĐon 