Thùy Dương

Theo RFI

Nhân chuyến thăm Minsk của đặc sứ Mỹ John Coale, chính quyền Belarus hôm 13/12/2025 tuyên bố thả 123 tù nhân chính trị, trong đó có đồng khôi nguyên hòa bình 2022, nhà tranh đấu Ales Bialiatski, và nhà đối lập có tiếng Maria Kolesnikov, cũng như nhiều nhà đối lập khác.

Thông báo của Belarus được đưa ra sau khi đặc sứ Mỹ John Coale, trong chuyến thăm Minsk, thông báo với báo giới là theo chỉ thị của tổng thống Donald Trump, Washington sẽ dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với kali của Belarus.

Belarus vốn dĩ là một nước sản xuất nhiều kali, chủ yếu được sử dụng trong sản xuất phân bón, nhưng lĩnh vực này cùng nhiều lĩnh vực khác trong nền kinh tế của Belarus đang phải chịu các lệnh trừng phạt nghiêm khắc của Mỹ và châu Âu do chế độ của tổng thống Loukachenko đàn áp phe đối lập ở Belarus và ủng hộ Putin trong cuộc chiến xâm lược Ukraina.

Đặc sứ Mỹ John Coale cũng cảm ơn Litva vì đã « giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc trả tự do cho tù nhân »tại Belarus. Từ Vilnus, thông tín viên Marielle Vitureau trong khu vực gửi về bài phóng sự :

« Khi chiếc xe chở Ales Bialiacki tiến đến gần đại sứ quán Mỹ, đã có đông người tụ tập chờ ở đó. Nhà bảo vệ nhân quyền có tiếng này đã trải qua 1.613 ngày trong tù. Ales Bialiacki đã được chở miền từ đông sang miền tây Belarus, và đến tận biên giới với Litva, và trong suốt chuyến đi ông bị bịt mắt.

Ông kể : « Lính canh đánh thức tôi dậy lúc 4 giờ sáng hôm nay và bảo tôi nhanh chóng thu dọn đồ đạc. Lúc đó, tôi hiểu rằng quá trình trả tự do cho chúng tôi đã bắt đầu »

Tuy nhiên, phần lớn các tù nhân được thả đều được đưa sang Ukraina. Kanstantsin Starabudets, làm việc cho Viasna, một nhóm nhân quyền của Belarus, cho biết : « Đây chắc chắn là một kế hoạch đầy mưu mô của chính phủ nhằm đánh lừa tất cả mọi người, ngay cả những người tham gia đàm phán ».

Để đổi lấy việc chính quyền Belarus thả 123 tù nhân, Hoa Kỳ đã dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với việc xuất khẩu kali, một một nguồn tài nguyên rất quan trọng đối với Belarus. Đối với lãnh đạo phe đối lập Svetlana Tikhanovskaya, đây là cái giá của sự trao đổi. Bà nói : « Sẽ tốt hơn cho chúng tôi nếu Loukachenko không nhận được gì khi trả tự do cho các tù nhân này, bởi vì họ là con tin của chế độ Loukachenko, nhưng mà đây lại là cách họ tiến hành đàm phán ».

Khi trả lời một vài câu hỏi, Ales Bialiacki không quên nhắc tới các tù nhân chính trị khác. Hiện giờ vẫn còn hơn 1.000 tù nhân chính trị ở Belarus. Ông mong họ đừng nản lòng ».

Theo AFP, có 114 người sau khi được trả tự do được chuyển sang Ukraina. Chính quyền Kiev cũng đã xác nhận thông tin.

Trong số những người được Minsk thả, có 1 công dân Mỹ, theo thông báo của Washington. Một quan chức Hoa Kỳ xin ẩn danh nói với AFP là Washington hoan nghênh « một bước tiến quan trọng » trong quan hệ giữa hai nước và cho biết « sẵn sàng đối thoại thêm với Belarus để thúc đẩy lợi ích của Mỹ ». Theo hãng thông tấn nhà nước Belarus Belta, được AFP dẫn lại, chính đặc sứ Mỹ John Coale hôm qua phát biểu là quan hệ thân thiết giữa tổng thống Belarus Loukachenko và đồng nhiệm Nga, Vladimir Putin, có thể hữu ích cho nỗ lực chấm dứt chiến tranh Ukraina.