Trần Hùng

Theo CTMM

Khi Hội nghị Trung ương 15 – kỳ họp được coi là then chốt trước đại hội XIV của ĐCSVN – tiếp tục bị trì hoãn, bức tranh quyền lực ở Hà Nội bước vào giai đoạn căng thẳng nhất trong hơn một thập niên qua.

Trong vài ngày, ít nhất năm đến bảy danh sách “dự kiến” Bộ Chính trị lan truyền trên mạng xã hội, và phiên bản nào cũng chứa đựng các tín hiệu khác nhau về vị thế tương đối giữa những trung tâm quyền lực chủ chốt: Bộ máy công an, quân đội, và các liên minh chính trị – kinh tế vùng miền.

Nhưng ở tầng sâu hơn, điều gây chú ý nhất không phải là nội dung của các danh sách, mà là việc chúng thay đổi liên tục, thể hiện một thực tế hiếm khi được nói thẳng: Cuộc giằng co hiện nay chưa đi đến điểm cân bằng, và chưa phe nào đủ sức đặt dấu chấm hết. Dù truyền thông nhà nước giữ im lặng tuyệt đối, cường độ thông tin rò rỉ cho thấy cánh cửa thoả thuận đã khép lại một phần, và quá trình mặc cả đang đi vào giai đoạn quyết liệt nhất.

Trong bối cảnh ấy, trích đoạn Quốc tế ca “Đấu tranh này là trận cuối cùng…” được nhắc lại với sắc thái mỉa mai: Cuộc đấu này rõ ràng chưa phải trận cuối cùng, và khó có thể kết thúc trước khi năng lượng đối kháng giữa các phe đạt đỉnh.

Công an – quân đội: Lằn ranh quyền lực đang siết lại

Trên thực tế, sự cạnh tranh giữa hai cấu trúc quyền lực quan trọng nhất – công an và quân đội – không phải mới xuất hiện. Nhưng trong lần chuyển giao này, tương quan trở nên nhạy cảm hơn bao giờ hết.

Trong suốt giai đoạn “chống tham nhũng” mở rộng, bộ máy công an nổi lên như lực lượng trung tâm, với phạm vi ảnh hưởng lan sang nhiều lĩnh vực vốn trước đây thuộc “vùng xám” giữa các nhóm khác nhau. Quyền kiểm soát các vụ án trọng điểm, quyền lực điều tra và khả năng tác động vào tiến trình kỷ luật nội bộ đã làm cán cân nghiêng đáng kể.

Trong khi đó, quân đội, dù vẫn nắm vai trò chiến lược về quốc phòng và doanh nghiệp quốc phòng – kinh tế, lại phải đối mặt với áp lực thu hẹp ảnh hưởng trong vòng 10 năm trở lại đây. Việc cổ phần hóa, tái cấu trúc doanh nghiệp quân đội, và giảm vai trò trực tiếp trong nền kinh tế khiến lực lượng này mất đi một phần trọng lượng trong bàn cờ quyền lực.

Chính sự thay đổi dài hạn này tạo nên bối cảnh bất cân xứng, làm cho cuộc thương lượng nhân sự trước Hội nghị 15 trở nên gay gắt. Quân đội muốn đảm bảo ít nhất hai vị trí chủ chốt trong Bộ Chính trị để duy trì sức nặng. Ngược lại, phía công an muốn củng cố vị thế đã thiết lập trong thời gian qua.

Ở Việt Nam, cạnh tranh này không diễn ra công khai, nhưng thể hiện qua những tín hiệu nhân sự:

– Ai vào Tứ trụ? Bộ Ngũ tới sẽ được cấu trúc ra sao?

– Ai nắm các ban đảng then chốt?

– Ai giữ quyền kiểm soát luồng thông tin và quá trình điều tra và kỷ luật?

Các danh sách nhân sự rò rỉ thay đổi liên tục chính là phản ánh của những vòng thương lượng ngầm giữa hai hệ thống này.

Vì sao Hội nghị 15 phải “trì hoãn”?

Nhiều nguồn tin không chính thức cho rằng Hội nghị 15 đã được lên lịch ít nhất hai lần, nhưng đều phải dời. Trong chính trị Việt Nam, việc dời lịch một hội nghị trung ương là hiện tượng hiếm, và thường chỉ xuất hiện khi thoả thuận nhân sự chưa đạt đến điểm tối thiểu.

Ba lý do chính có thể giải thích:

1. Tương quan công an – quân đội chưa được chốt

Không phe nào có đủ đa số tuyệt đối để áp đặt phương án riêng. Sự cân bằng mong manh này buộc tiến trình phải kéo dài, bởi chỉ một thay đổi nhỏ trong danh sách Bộ Chính trị cũng có thể đảo chiều toàn bộ cấu trúc quyền lực nhiệm kỳ tới.

2. Ảnh hưởng của các nhóm quyền lực vùng miền

Mặc dù yếu tố vùng miền không còn “cứng” như 20 năm trước, mạng lưới Thanh – Nghệ – Tĩnh, nhóm Tây Nam Bộ, và một số đầu tàu phía Bắc vẫn có vai trò đáng kể. Họ mong muốn bảo vệ lợi ích kinh tế – chính trị, đặc biệt là trong bối cảnh cải tổ bộ máy và chống tham nhũng đã làm xói mòn các liên kết cũ.

3. Bối cảnh địa – chính trị gây áp lực lên tiến trình nội bộ

Việc Mỹ điều tàu USS Tripoli vào Đà Nẵng đúng ngày dự kiến khai mạc Hội nghị 15, cùng thời điểm căng thẳng Trung – Nhật leo thang, khiến Việt Nam phải cân nhắc kỹ lưỡng khi định hình lãnh đạo mới. Một cấu trúc quyền lực nghiêng quá mạnh về phe “thân ai” có thể tạo tín hiệu sai cho cả Bắc Kinh lẫn Washington.

Điều này làm cho các cuộc thương lượng càng trở nên phức tạp.

Tại sao lần chuyển giao này đặc biệt quan trọng?

Trong 40 năm từ “Đổi mới,” chỉ có vài thời điểm chuyển giao mang tính bước ngoặt – 1991, 2006, và nay là 2026. Lý do: Việt Nam đang đứng trước ba thách thức đồng thời, mà mỗi thách thức đều đòi hỏi một tập thể lãnh đạo có năng lực điều hành mạnh chứ không chỉ có mục đích cân bằng phe phái.

Thách thức 1: Mô hình tăng trưởng suy giảm lực kéo

Khi bất động sản và khai thác tài nguyên vẫn là động lực chính, nền kinh tế ngày càng phụ thuộc vào lợi ích nhóm. Điều này tạo ra mâu thuẫn nội tại: Tăng trưởng ngắn hạn cao nhưng không bền vững, trong khi doanh nghiệp công nghệ nội địa không thể phát triển mạnh.

Thách thức 2: Khả năng điều hành bị suy giảm

Văn hoá “sợ sai – sợ ký” xuất hiện khi chống tham nhũng được triển khai rộng, khiến bộ máy hành chính chậm lại vào đúng thời điểm thế giới bước vào cạnh tranh công nghệ. Những nhà lãnh đạo kỹ trị – vốn từng là điểm mạnh của Việt Nam giai đoạn 1990–2005 – không còn nhiều vị trí trọng yếu để phát huy vai trò.

Thách thức 3: Biến động địa – chính trị dồn dập

Cạnh tranh Mỹ – Trung, Trung – Nhật gia tăng vào giai đoạn khó dự đoán nhất. Việt Nam cần một bộ máy lãnh đạo có khả năng giữ thế cân bằng chiến lược, củng cố nền kinh tế nội tại, và tránh rơi vào quỹ đạo lệ thuộc.

Chính vì vậy, Hội nghị 15 không chỉ là chuyện nhân sự, mà là vòng quyết định xem liệu Việt Nam có bước sang quỹ đạo phát triển mới hay tiếp tục bị kéo ngược bởi chính cấu trúc quyền lực cũ của mình.

Những danh sách rò rỉ: Công cụ thử phản ứng hay tín hiệu đàm phán?

Việc xuất hiện 5–7 phiên bản danh sách Bộ Chính trị trong vài ngày không phản ánh sự “hỗn loạn,” mà là biểu hiện quen thuộc của một kỹ thuật chính trị đặc thù:

– Thử phản ứng nội bộ. Bằng cách để nhiều luồng thông tin “bay ra,” từng nhóm quyền lực có thể đo phản ứng của cấp trung và cấp tỉnh – lực lượng chiếm đa số phiếu tại Trung ương.

– Thử phản ứng quốc tế. Một số tên, nếu lọt vào danh sách cao, sẽ tạo tín hiệu mạnh cho Mỹ hoặc Trung Quốc. Khi phản ứng bên ngoài thay đổi, danh sách sẽ được điều chỉnh theo.

– Định vị lại cán cân công an – quân đội. Trong danh sách gần nhất, mức độ hiện diện của hai lực lượng này thay đổi rõ rệt. Có danh sách quân đội mạnh. Có danh sách công an áp đảo, phản ánh quá trình đấu kéo trong từng vòng thương lượng.

Với các quan sát viên quốc tế, tần suất rò rỉ ở mức này là dấu hiệu cho thấy cuộc thương lượng vẫn chưa có hồi kết, và Hội nghị 15 có thể kéo dài thành 15A hoặc 15B – giống tiền lệ đầu những năm 2000.

Điều gì sẽ quyết định kết quả cuối cùng?

Ba yếu tố mang tính quyết định:

1. Khả năng đạt được “cân bằng quyền lực tối thiểu”

Không phe nào có thể thắng tuyệt đối. Kết quả cuối cùng nhiều khả năng là sự thoả hiệp: công an giữ vai trò chủ đạo trong kỷ luật và kiểm soát nội bộ, quân đội giữ vai trò chiến lược ở quốc phòng – đối ngoại, trong khi các nhóm vùng miền giữ một số vị trí nhằm đảm bảo ổn định chính trị.

2. Tính chính danh của bộ máy mới

Trong bối cảnh xã hội kỳ vọng nhiều hơn vào tính minh bạch, đội ngũ mới sẽ cần chứng minh khả năng dẫn dắt tăng trưởng thay vì chỉ duy trì hệ thống. Đây là thách thức lớn nhất khi nhiều cơ chế hiện nay không khuyến khích tư duy cải cách dài hạn.

3. Khả năng định hình chiến lược kinh tế – công nghệ

Nếu bộ máy mới tiếp tục ưu tiên tăng trưởng ngắn hạn dựa vào đất đai, Việt Nam có nguy cơ đánh mất “cửa sổ phát triển” duy nhất của thập niên 2025–2035.

Kết luận: Trận đấu chưa kết thúc – và hệ quả sẽ kéo dài nhiều năm

Việt Nam đang ở trong một giai đoạn mà mọi quyết định về nhân sự cấp cao đều tạo ra hiệu ứng lan rộng đến kinh tế, môi trường đầu tư, và vị thế quốc tế. Căng thẳng giữa công an và quân đội – hai lực lượng trụ cột của hệ thống – không phải sự chia rẽ, mà là kết quả tất yếu của một cấu trúc quyền lực đang tái định hình.

Hội nghị 15 – dù diễn ra một lần hay nhiều lần – chính là nút thắt lịch sử. Nhưng nó không kết thúc cuộc đấu. Trên thực tế, cuộc đấu chỉ vừa bước sang chương quan trọng nhất.

Đấu tranh này chưa phải trận cuối cùng!

Và hướng đi của Việt Nam trong một thập niên tới sẽ phụ thuộc vào việc ai kiểm soát được thời khắc quyết định này.-