Thụy My

Theo RFI

Tổng thống Nga dọa dẫm châu Âu trước khi nồng nhiệt tiếp đặc sứ Mỹ trong một cuộc hội đàm bề ngoài là đàm phán về Ukraina nhưng có vẻ như đôi bên Nga-Mỹ đều ăn ý với nhau, NATO cứng rắn hơn trước Matxcơva, Donald Trump hứa bán tàu ngầm nguyên tử cho Hàn Quốc, Cuba lao đao trong dịch bệnh, đó là một số vấn đề đáng chú ý ngày 03.12.2025.  

Trực tiếp dọa dẫm châu Âu, Putin muốn gì ?

Các báo đều lưu ý đến việc Putin lần đầu tiên trực tiếp đe dọa chiến tranh với châu Âu. Libération ghi nhận tuyên bố này được đưa ra vài phút trước khi ông gặp các đặc sứ được Donald Trump gởi đến. Những hình ảnh tổng thống Nga tươi cười đón tiếp Steve Witkoff và Jared Kushner, trò chuyện thân mật bên chiếc bàn cẩm thạch trắng được cố tình phổ biến để cho thấy sự tương phản.

Vladimir Putin tức tối vì châu Âu đã cả gan không chấp nhận kế hoạch của ông ta. Chủ nhân điện Kremlin dọa trả đũa các tàu của những nước đã trợ giúp Ukraina sau khi Kiev tấn công hai tàu dầu của Matxcơva tại Hắc Hải, khẳng định sẽ có biện pháp để cắt đường ra biển của Ukraina. Thực tế chiến trường không như Matxcơva tuyên truyền. Hôm thứ Hai, Kremlin loan báo đã chiếm được Pokrovsk sau nhiều tháng trời nỗ lực, nhưng quân đội Ukraina lập tức bác bỏ, cho biết những trận đánh vẫn tiếp diễn. Những tháng gần đây, trước mỗi cuộc gặp ngoại giao quan trọng, Nga lại thông báo một chiến thắng ngoài mặt trận, nhưng thường là phóng đại.

Theo Libération, lời đe dọa thô bạo của Putin nhằm mục đích đào sâu hố ngăn cách giữa Hoa Kỳ và châu Âu, đồng thời cô lập hẳn Ukraina. Les Echos cho rằng tuyên bố này gây rúng động nhưng thực ra không khác mấy với những lời dọa dẫm từ đầu cuộc xâm lăng, nhằm gây sợ hãi cho công chúng phương Tây : Vladimir Putin đã nhiều lần gợi ra bóng ma nguyên tử để tạo khủng hoảng. Tuy nguy cơ xung đột không xảy ra trong tương lai gần, nhưng rõ ràng đây là chiến tranh tâm lý của Kremlin để thúc đẩy người dân châu Âu đòi hỏi các nhà lãnh đạo ngưng hỗ trợ Kiev.

Đệ nhất phu nhân Ukraina : Xin đừng coi bi kịch của chúng tôi là chuyện thường tình

Les Echos cảnh báo một mùa đông khắc nghiệt đang chờ đợi Ukraina : Từ tháng Chín, Nga đã tung ra hàng loạt tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng, phối hợp giữa drone và hỏa tiễn, gây thiệt hại nặng nề cho hệ thống điện đã từng chịu đựng ba mùa đông oanh tạc. Thứ Bảy tuần trước, 600.000 dân Kiev và ngoại ô đã bị cúp điện sau vụ tấn công của 36 hỏa tiễn và 600 drone. Các nhà máy nhiệt điện, trạm biến điện và đường dây cao thế là mục tiêu chính. Nga dùng đến 10-15 drone và số lượng tương đương hỏa tiễn hành trình hay đạn đạo để tấn công chỉ một nhà máy điện.

Trả lời phỏng vấn của Libération, đệ nhất phu nhân Ukraina, bà Olena Zelenska bày tỏ mong muốn « bi kịch của chúng tôi không bị châu Âu coi là chuyện thường tình ». Đáng tiếc là nhiều người phương Tây tỏ ra mệt mỏi trước các tin tức chiến sự từ Ukraina « Nhưng chúng tôi không có chọn lựa. Hoặc là cùng chết với nhau, hoặc tiếp tục chiến đấu ».

Đàm phán hay sự bắt tay giữa Nga và Mỹ

Trong bài xã luận « Ngoại giao Nga-Mỹ », Le Figaro nhận định cuộc họp ngày thứ Ba ở Matxcơva giữa đặc sứ Steve Witkoff – bạn chơi gôn của Donald Trump, Jared Kushner – con rể tổng thống và Vladimir Putin có vẻ ngoài như một cuộc đàm phán gắt gao về số phận Ukraina và tương lai châu Âu. Trên thực tế, có thể lo rằng đó chỉ là một sự thông đồng giữa hai đối tác có mục tiêu chung là kết thúc cuộc chiến một cách có lợi cho mình : lãnh thổ và vị thế địa chính trị cho Nga, kinh tế và tiếng tăm cho Mỹ.

Những diễn biến mới nhất cho thấy đã chia hai phe rõ rệt : Nga-Mỹ và châu Âu-Ukraina. Khi phe thứ nhất giành phần quyết định, chắc chắn là bất lợi cho phe thứ hai. Một sự hòa giải đúng nghĩa phải có mặt tất cả các bên liên quan trong tất cả giai đoạn đàm phán. Nhưng nay châu Âu và Ukraina biết rằng « Nước Mỹ trước hết » không ngó ngàng gì đến lợi ích của mình.

Trump tiếp tục theo đuổi vinh quang của một giải Nobel hòa bình được bao phủ với những hợp đồng bằng vàng về tài nguyên ở Xibêri và Bắc Cực, mang lại lợi nhuận trực tiếp cho gia đình và phe nhóm của ông. Nếu phải từ bỏ vài mảnh đất hoang tàn mà Nga đã chiếm được ba phần tư, Trump chẳng quan tâm. Và nếu Kiev phản đối thì cứ xoáy vào vụ tham nhũng đã nổ ra rất đúng lúc. Trò đội lốt ngoại giao mà thủ tướng Ba Lan gọi là « sự kết hợp chết người » diễn ra trước mắt một châu Âu bất lực. Một khi chủ nhân điện Kremlin còn nắm đằng chuôi, ông ta sẽ ấn định cái giá cho hòa bình.

NATO không loại trừ việc « đánh phủ đầu » trong chiến tranh mạng

Le Figaro nhận thấy « Trước sự hung hăng của Kremlin, NATO muốn ở thế tiến công ». Các quân nhân của Liên minh cao giọng sau lời đe dọa từ Putin, với thông điệp cảnh báo để răn đe Nga, nhưng đủ chừng mục nhằm tránh leo thang. Một sĩ quan cao cấp Pháp nói : « Nếu chúng ta không tỏ ra mạnh mẽ, Nga sẽ tìm cách trắc nghiệm ». 

Vốn là liên minh phòng thủ, NATO nay phải thích nghi với thái độ hùng hổ của Matxcơva. Một tướng Pháp cho biết trong nội bộ đã có kế hoạch, các đồng minh xem xét kỹ các quy tắc tham gia. Hồi tháng Chín, tổng thư ký NATO Mark Rutte không loại trừ việc bắn hạ các phi cơ Nga xâm phạm không phận và có động thái nguy hiểm. Trong các hoạt động đa diện, tức ở dưới ngưỡng xung đột, sự đáp trả đã diễn ra thường xuyên, và Liên minh đang tìm kiếm các phương cách răn đe mới. Các nhà lãnh đạo NATO trong cuộc họp thượng đỉnh mới nhất đã thỏa thuận về một chiến lược đối phó. Financial Times dẫn lời đô đốc Giuseppe Dragone, một trong những lãnh đạo cao cấp của Liên minh, cho biết đang nghiên cứu mọi phương án.

Riêng về chiến tranh mạng, NATO tích cực hơn, có thể « tấn công phủ đầu » – một bước tiến đáng kể về chủ trương. Bộ trưởng quốc phòng Ý Guido Crosetto khẳng định cần « vượt qua trạng thái ù lì ». Ông lấy làm tiếc vì các vụ bóp méo thông tin, chiến tranh tâm lý…sở dĩ thực hiện được vì « phương Tây chọn lựa không phản ứng ». Ba Lan và các nước Baltic đòi hỏi phải đáp trả Nga cứng rắn hơn.

Phía sau những tuyên bố mạnh mẽ là sự chuẩn bị âm thầm. Trước sự đe dọa của tàu ngầm Nga, NATO có chiến dịch giám sát biển Baltic và có thể đáp trả, nhưng chi tiết được giữ bí mật. Về chiến tranh mạng, chỉ có Hoa Kỳ, Anh Quốc và Pháp có phương tiện kỹ thuật, nhưng không nằm trong khuôn khổ hoạt động chung của NATO. Ngày càng quyết tâm hơn, giới quân sự NATO cũng bày tỏ quan ngại về sự do dự của chính giới.

Kỹ nghệ quốc phòng thúc đẩy công nghệ dân dụng

Để đối phó với chiến tranh, tất nhiên cần phải chuẩn bị về vũ khí. Les Echos nhấn mạnh, kỹ nghệ quốc phòng không hoàn toàn giống như những ngành khác vì ít nhất ba lý do.

Trước hết, đây là kỹ nghệ chiến lược về mặt chủ quyền. Ngoại trừ Hoa Kỳ và có thể là Trung Quốc, một quốc gia không thể sản xuất ra tất cả các loại vũ khí cần đến, mà phải dựa một phần vào các nhà cung cấp bên ngoài. Nhưng Pháp với tham vọng cường quốc quân sự, phải nắm vững phần lớn công nghệ thiết yếu để chủ động được, như răn đe nguyên tử.

Thứ hai, một kỹ nghệ đang tăng trưởng nhờ ngân sách quân sự châu Âu không thể dịch chuyển sản xuất, sẽ là động cơ thúc đẩy kinh tế, tạo công ăn việc làm trong nước. Tuy không thể vui được khi chiến tranh quay lại, việc tái vũ trang châu Âu có thể gây tác động vĩ mô tích cực. Cuối cùng, kỹ nghệ vũ khí kéo theo sáng tạo và những tiến bộ công nghiệp khác, về vật liệu, điện tử, tin học, bán dẫn, viễn thông, sợi quang…Tại Hoa Kỳ cũng như Israel, nhiều phát minh trên thị trường dân dụng không thể có được nếu ngân sách quốc phòng không phù hợp.

Tàu ngầm nguyên tử cho Hàn Quốc ?

Tại châu Á, việc tổng thống Mỹ đồng ý chuyển giao tàu ngầm nguyên tử cho Seoul khiến Bình Nhưỡng và Bắc Kinh tức giận. Theo Le Figaro, đây là bước đột phá chiến lược đối với Hàn Quốc. Seoul từ lâu đã muốn được nâng cấp trước mối đe dọa từ Bắc Triều Tiên và quân đội Trung Quốc ngày càng được đầu tư mạnh. Nếu điều này thành sự thật, Hàn Quốc sẽ nằm trong số những quốc gia hiếm hoi sở hữu tàu ngầm có tầm hoạt động xa và khó phát hiện, gồm Hoa Kỳ, Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc, Ấn Độ. Nhà nghiên cứu Paik Wooyeal, đại học Yonsei cho rằng nhờ đó hải quân Hàn Quốc có thể mở rộng sang Thái Bình Dương và gánh thêm trách nhiệm.

Bị bất ngờ, Bắc Kinh bày tỏ quan ngại một cách khá kềm chế vì đang thương lượng với Donald Trump. Theo chuyên gia Arthur Ding ở Đài Bắc, Trung Quốc rất lo vì các tàu ngầm này có thể sang đến Đài Loan mà không bị phát hiện. Ông Trump khẳng định tàu ngầm sẽ được đóng ở Philadelphia tại một công xưởng của tập đoàn Hàn Quốc Hanwha. Tuy nhiên, tình trạng thiếu nhân công tay nghề cao, cơ sở hạ tầng cho các lò phản ứng nguyên tử khiến khó khăn còn ở phía trước.

Dân Cuba làm mồi cho muỗi

Tại Cuba, Le Figaro cho biết người dân phải đối phó với các đợt bùng phát sốt xuất huyết, Chikungunya, Zika, sốt Oropouche, trong khi các cơ sở y tế quá tải, thiếu thuốc men và phương tiện.

Một nhân viên quán bar kể lại, cô bị muỗi chích nên nhiễm Chikungunya và sốt cao, đau nhức khắp người, bệnh dịch lan ra toàn khu phố. Hai tuần sau lại bị một con muỗi khác truyền cho bệnh sốt xuất huyết ! Từ hai năm qua, bốn bệnh dịch trên đây lan tràn ở Cuba, gây ra cùng triệu chứng : nôn mửa, đau khớp, đau nửa bên đầu, nóng sốt, nổi ban. Tiếng vo ve của loài muỗi gây sợ hãi, người dân theo dõi tình hình trên mạng xã hội, không thể tin vào con số chính thức.

Dịch lan rộng do bị cúp điện từ 4 đến 18 tiếng đồng hồ mỗi ngày tùy theo vùng, suy dinh dưỡng, thiếu thuốc men, thuốc diệt muỗi, mùng. Tình trạng này gây nguy hiểm cho kỹ nghệ du lịch, nguồn thu chính của đảo quốc cộng sản. Báo chí Canada đã báo động sau khi một số du khách nhiễm bệnh về nước. Một nhân viên khách sạn lo sợ sắp tới sẽ là dịch tả, trừ phi Ayé, vị thần dịch bệnh của người gốc Phi tha cho Cuba.