Nguyễn Quang Thiều

Theo Tiengdan

Lời bình của Tiếng Dân: Bài viết “Chúng ta hận thù đến bao giờ” của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, đã thẳng thắn nói lên một sự thật mà nhiều người né tránh: Kẻ thù lớn nhất của dân tộc ta không phải lúc nào cũng mang quân phục ngoại bang, mà đôi khi kẻ thù nằm ngay trong tâm trí chúng ta, dưới hình hài của hận thù và ngu dốt.

Những ví dụ ông đưa ra — từ cựu binh Mỹ được trao Huân chương Hữu nghị đến cuộc gặp giữa những người từng nã đạn vào nhau — không phải để lãng quên lịch sử, mà để chỉ ra điều này: Chúng ta đã từng làm những điều tưởng như không thể, đó là biến “kẻ thù không đội trời chung” thành đối tác chiến lược. Nếu làm được điều đó mà vẫn nuôi dưỡng hận thù trong đời sống hôm nay, thì đó không còn là vết thương lịch sử nữa, mà đó là sự lựa chọn.

Hận thù không giúp một dân tộc mạnh hơn, ngược lại nó sẽ làm cho một dân tộc yếu đi, đất nước bị kéo thụt lùi và chúng ta tự mắc kẹt trong vũng lầy cảm xúc của chính mình. Đúng như tác giả cảnh báo, để hận thù kéo dài chính là tự gieo vào lòng mình một thứ ung thư tinh thần, bệnh ung thư này lan nhanh, âm ỉ và tàn phá cả tương lai.

Thông điệp của nhà thơ rất rõ: Lịch sử đã đi tới. Thời đại đã đi tới. Chỉ còn lại câu hỏi: Chúng ta có chịu đi tới hay tiếp tục để bóng tối dắt đi theo chiều ngược lại?

***

Nguyễn Quang Thiều: Chúng ta hận thù đến bao giờ?

Nếu bạn hỏi tôi: Ai là kẻ thù của dân tộc Việt Nam? Thì tôi sẽ trả lời: Trước hết là những kẻ mang quân xâm lược đất nước này. Đó là phong kiến Trung Hoa, quân Nguyên Mông, đó là quân đội Pháp, Mỹ, Nhật, Pol Pot và gần đây nhất là năm 1979 với quân đội Trung Quốc.

Vì sao tôi dùng từ “trước hết”? Vì có những kẻ thù ở nhiều nghĩa và ẩn danh. Ví dụ như sự hận thù và ngu dốt là một kẻ thù kinh khủng.

Hồi chiến tranh, nhiều người Việt Nam trong đó có tôi, nghĩ không bao giờ Việt Nam và Mỹ có thể là bạn. Nhưng năm 2023, cố TBT Nguyễn Phú Trọng đã đón Tổng thống Joe Biden và ký kết hiệp ước đối tác chiến lược toàn diện với kẻ thù “không đội trời chung” là Mỹ. Đây là mức quan hệ cao nhất giữa hai quốc gia.

Ngày 22/9/2024 tại New York, theo đề nghị của Hội nhà văn Việt Nam, Tổng bí thư Tô Lâm, lúc đó kiêm Chủ tịch nước, đã ký và trực tiếp trao tặng Huân chương Hữu nghị cho 2 lính Mỹ đã từng cầm súng xâm lược Việt Nam. Thay mặt người Việt Nam, ông đã trao tặng Huân chương Hữu Nghị cho những người từng là “kẻ thù không đợi trời chung” của dân tộc Việt Nam.

Mấy năm trước, tôi đã đưa nhà thơ, cựu binh Mỹ Bruce Weigl đến thăm nhà văn, người lính giải phóng Trúc Phương. Họ đã uống rượu và đọc thơ cho nhau nghe. Cả hai đều nói về chiến tranh với những nỗi buồn riêng. Trong chiến tranh mỗi người đều tìm cách tiêu diệt người khác. Chiến tranh đã dạy cho họ nhiều điều. Nhưng tôi nghĩ, hoà bình còn dạy cho họ nhiều hơn thế.

Nếu chúng ta tiếp tục hận thù thì chúng ta sẽ mãi đi lòng vòng trong đầm lầy. Và hận thù nếu không được giải thoát khỏi con người, nó sẽ trở thành căn bệnh “ung thư tâm hồn” của một người hay của cả một dân tộc.

Thời gian đã thắp sáng con đường mỗi dân tộc đang đi và hướng về phía trước trong khi một số kẻ vẫn chìm trong bóng tối u mê.

TBT Tô Lâm cài Huân chương Hữu nghị cho Bruce Weigl, một “kẻ thù không đội trời chung” trước kia của người Việt Nam. Nguồn: Nguyễn Quang Thiều