Damien Cave

Theo VNTB

Một cuộc điều tra của tờ New York Times — dựa trên các tài liệu từ một nhà cung cấp quốc phòng Nga và các cuộc phỏng vấn với các quan chức từ Việt Nam, Hoa Kỳ và các quốc gia khác — đã xác định một loạt các giao dịch mua sắm quân sự của Nga tại Việt Nam, các hệ thống thanh toán bí mật và sự thay đổi lớn trong giọng điệu khi Hà Nội ngày càng xa cách Washington và gần gũi hơn với Moscow.

Tờ New York Times đã xem xét các tài liệu bán vũ khí từ một nhà cung cấp vũ khí Nga và phỏng vấn hàng chục quan chức từ Việt Nam, Hoa Kỳ và các quốc gia khác trong khu vực.

Việt Nam và Nga đã khôi phục lại mối quan hệ quân sự và chính trị.

Một cuộc điều tra của tờ New York Times — dựa trên các tài liệu từ một nhà cung cấp quốc phòng Nga và các cuộc phỏng vấn với các quan chức từ Việt Nam, Hoa Kỳ và các quốc gia khác — đã xác định một loạt các giao dịch mua sắm quân sự của Nga tại Việt Nam, các hệ thống thanh toán bí mật và sự thay đổi lớn trong giọng điệu khi Hà Nội ngày càng xa cách Washington và gần gũi hơn với Moscow.

Cùng với các cuộc họp cấp cao và hồ sơ công khai, các giao dịch này không chỉ làm nổi bật sự thay đổi địa chính trị của Việt Nam sau một thời gian quan hệ nồng ấm với Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Biden, mà còn cả nỗ lực trắng trợn của Nga nhằm chứng minh — trong khu vực lân cận của Trung Quốc — rằng họ vẫn là một cường quốc.

Dưới đây là ba điểm chính từ bài báo cáo của tờ New York Times.

Việt Nam đang bí mật mua vũ khí từ Nga.

Trong giới quân sự Việt Nam trực tuyến mùa hè này, những tin đồn về việc Việt Nam ký kết các thỏa thuận mới quan trọng với Nga về phòng thủ trên không và trên biển, có khả năng bất chấp các lệnh trừng phạt quốc tế, đã bắt đầu xuất hiện. Một nguồn tin đã chia sẻ với tờ New York Times một đoạn trích từ bảng tính. Trong đó, Việt Nam – khách hàng 704 – đang mua một hệ thống tác chiến điện tử cho Su-35, một loại máy bay chiến đấu tối tân của Sukhoi.

Một sĩ quan quân đội cấp cao của Việt Nam xác nhận rằng nước này đang cân nhắc mua nhiều loại máy bay. Máy bay chiến đấu và trực thăng của Việt Nam, bao gồm một số được chế tạo vào những năm 1980, đang rất cần được thay thế.

Một quan chức Quốc hội Mỹ xác nhận rằng Quốc hội đã được báo cáo vào đầu năm nay về một đánh giá mật về việc mua sắm và nâng cấp hệ thống phòng thủ hải quân và không quân của Việt Nam – một dấu hiệu đáng báo động sau những đề xuất bán thiết bị quân sự của Mỹ cho Việt Nam nhưng chưa bao giờ được thực hiện.

Sau đó, trong tháng này, một nhóm tin tặc thân Ukraine đã công bố khoảng 1.000 tài liệu từ Rostec, một nhà xuất khẩu quân sự lớn của Nga. Ẩn trong hàng trăm hồ sơ với tên tệp là các tham chiếu đến Việt Nam (khách hàng 704).

Toàn bộ bảng tính được tìm thấy trong các tệp này đã xác nhận các đơn đặt hàng từ Iran, Algeria – và đơn đặt hàng của Việt Nam cho chín hệ thống tác chiến điện tử của Su-35. Các hệ thống này (mà Việt Nam đã mua một số bộ và linh kiện với giá gần 190 triệu đô la) có thể gây nhiễu và chuyển hướng tên lửa.

Việt Nam chưa công bố những giao dịch mua bán đó cũng như bất kỳ đơn đặt hàng nào cho máy bay phản lực của Nga. Nhưng các nhà phân tích quân sự đã xem xét hồ sơ cho biết chúng chỉ ra những gì có thể là đơn đặt hàng quốc phòng lớn nhất của Việt Nam trong nhiều năm qua, vào thời điểm dòng tiền chảy vào Nga – một hình thức hỗ trợ cho cuộc chiến chống lại Ukraine – đã trở thành trọng tâm của Hoa Kỳ và Châu Âu.

Một trong số các quan chức Việt Nam xác nhận đang có các giao dịch mua vũ khí lớn từ Nga cho biết thỏa thuận này trị giá 8 tỷ đô la và bao gồm 40 máy bay chiến đấu mới.

Các bên trung gian thứ ba đã được sử dụng để che giấu các khoản thanh toán.

Hồ sơ từ Rostec, một nhà xuất khẩu quân sự lớn, bao gồm các khiếu nại từ nhân viên về sự chậm trễ trong việc nhận thanh toán vì chúng phải được chuyển qua các công ty khác để trốn tránh các lệnh trừng phạt quốc tế đối với Nga.

Năm 2023, một tài liệu từ Bộ Tài chính Việt Nam đã vạch ra kế hoạch định tuyến thanh toán thông qua một liên doanh dầu khí Nga-Việt. Các tài liệu của Rostec chỉ ra các liên doanh kỹ thuật quân sự bổ sung. Một trong những hồ sơ ghi nhận rằng một công ty ở Hà Nội đã bị đưa vào danh sách trừng phạt của Hoa Kỳ, điều này đã được xác nhận với cơ sở dữ liệu của Bộ Tài chính Hoa Kỳ. Các nhân viên bảo vệ đã ngăn cản việc phóng viên tờ New York Times đến thăm văn phòng công ty, tại một khu vực lao động ở Hà Nội.

Trump đang khiến các quan chức Việt Nam xa lánh.

Quan hệ Mỹ-Việt đạt đến một tầm cao mới vào năm 2023, dưới thời chính quyền Biden, với việc nâng cấp lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện và chuyến thăm của tổng thống Biden.

Nhưng ông Trump đã đảo ngược xu hướng hòa giải ổn định sau chiến tranh bắt đầu từ những năm 1990 với một loạt chính sách mà các quan chức Việt Nam cảm thấy khó chịu. Nó bắt đầu bằng việc cắt giảm viện trợ nước ngoài. Tiếp theo là đề xuất áp thuế 46% vào tháng 4/2025 đối với Việt Nam.

Ngay cả sau khi mức thuế này được cắt giảm xuống còn 20%, các quan chức Việt Nam vẫn tiếp tục phàn nàn rằng các nhà đàm phán Mỹ hứa một đằng làm một nẻo, hoặc đưa ra các kế hoạch hoặc yêu cầu mơ hồ rồi bất ngờ giáng cho Việt Nam một đòn mạnh. Điều đó lại xảy ra với việc Mỹ áp thuế đối với đồ nội thất, một ngành công nghiệp đang phát triển mà chính phủ Việt Nam đã lên kế hoạch ưu tiên hơn các ngành có tay nghề thấp hơn như may mặc.

Việt Nam không đổ lỗi cho ông Trump về việc mua thiết bị quân sự của Nga. Tuy nhiên, họ cho rằng cần phải tự mình tiến lên, trong bối cảnh quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đang xấu đi. Hiện tại, cũng như trước đây, Hà Nội tin tưởng Moscow hơn Washington rất nhiều.

“Hoa Kỳ phải chấp nhận rằng quá trình chuyển đổi quốc phòng của Việt Nam sang một nguồn cung ứng đa dạng hơn là một quá trình dài hạn”, một quan chức quân sự Việt Nam, người phát biểu với điều kiện giấu tên để thảo luận về các vấn đề ngoại giao nhạy cảm, cho biết. “Điều này không thể thực hiện trong một sớm một chiều. Thay vì gây áp lực buộc Việt Nam ngừng mua vũ khí từ Nga, Hoa Kỳ nên tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực phi quân sự.”

____________

Nguồn:

Bài viết này do Damien Cave, người đứng đầu văn phòng mới của The New York Times tại Sài Gòn, Việt Nam, chuyên đưa tin về sự thay đổi quyền lực trên khắp châu Á và thế giới.

3 Takeaways From Vietnam’s Drift Toward Russia and Away From America. The New York Times. 27/10/2025. https://www.nytimes.com/2025/10/27/world/asia/3-takeaways-from-vietnams-drift-toward-russia-and-away-from-america.html