Người Tân Định

Theo VNTB

Công an TP.HCM, trong vài tuần, đã bay ra Hà Nội bắt giữ hai tiktokers (“Tàng Keng” và “Dư Bầu Trời”) vì đăng tải clip xúc phạm, gây chia rẽ vùng miền nói lên rất nhiều điều quan trọng về xã hội, pháp luật và văn hóa hiện nay tại Việt Nam.

Các mạng xã hội như: TikTok, Facebook, YouTube đã trở thành nền tảng phổ biến, nơi bất kỳ ai cũng có thể phát ngôn, đăng tải nội dung. Ở nhiều nước, các mạng này là không gian mở, tự do, nhưng ở VN nó bị canh chừng khá gắt gao, những video, clip không hài lòng chính phủ nhanh chóng bị cắt bỏ, người đăng tải dễ vướng vào rắc rối với pháp luật. Tuy nhiên, không hiểu sao clip có nội dung giật gân, gây sốc, mà tệ hơn là xúc phạm, bôi nhọ, chia rẽ vùng miền, dân tộc vẫn thấy nhiều. Những nội dung kiểu này lan truyền rất nhanh, gây tác động tiêu cực, nhất là với giới trẻ, nhưng nó đã kéo dài một thời gian rất lâu.

Chia rẽ vùng miền từng là một vấn đề nhức nhối

Trong Việt sử hiện đại, có 3 cuộc di dân.

Cuộc di dân đầu, Resettlement, người Bắc, Trung vào các đồn điền cao su.

Từ trong những năm 1925–1945, thực dân Pháp và các công ty cao su (như Michelin, Société des Plantations de Phu Rieng, SIPH…) tổ chức tuyển mộ, đưa hàng chục nghìn người lao động từ các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung Bộ (chủ yếu là Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình…) vào Nam làm việc tại các đồn điền cao su ở Đông Nam Bộ (Chơn Thành, Dầu Tiếng, Lộc Ninh, Phú Riềng, Bà Rịa, Long Khánh, v.v.).

Cuộc di cư, Exsodus, 1954 từ Bắc vào Nam.

Năm 1954. sau hiệp định Paris, gần 1 triệu người miền bắc vĩ tuyến 17 vì lý do chính trị và tôn giáo đã lũ lượt vào Nam định cư.

Sau năm 1975, tiếp theo chiến thắng của quân đội cộng sản, nhiều người miền Bắc đổ xô vào Nam định cư. Những năm đầu khi VN còn áp dụng chế độ ‘ngăn sông cấm chợ’, hộ khẩu cực kỳ nghiêm khắc, mọi di chuyển đều bị nhà nước kiểm soát chặt chẽ thì người Bắc vào trong Nam theo kiểu định cư thuộc địa, settler colonialism. Họ vào cai trị kiểm soát, “quân quản”. Họ mang theo gia đình và quyền lực. Bước theo sau đó là những người miền Bắc liều lĩnh, hầu hết là con buôn, để thừa nước đục thả câu. Lúc này cũng là lúc các băng đảng ngoài Bắc tràn vào đánh bạt các băng đảng miền Nam đang ngơ ngáo tan tác. Một cán bộ cao cấp của uỷ ban quân quản Saigon nói riêng trong vòng thân mật, “Đủ loại trùm ngoài Bắc kéo theo đàn em vào Nam, thâu tóm các băng đảng trong Nam, bành trướng một thế giới ngầm mạnh không thua gì quân đội”. Kèm theo đó, chính phủ khuyến khích hàng loạt dân miến Bắc vào Nam “đi vùng kinh tế mới”. Đặc biệt hàng triệu người được chính quyền dành cho các vùng đất tốt trên cao nguyên, mục đích dãn dân ngoài Bắc nhưng thâm độc hơn là pha loãng người bản địa Tây Nguyên, và cai trị Tây Nguyên từ cấp thôn, thay thế trưởng bản già làng, lên đến cấp tỉnh. Một dạng định cư mang tính cai trị.

Hai cuộc định cư lúc đầu đã gây ra cú sốc văn hoá giữa người mới và người dân Nam Kỳ, nhưng chỉ năm, ba năm sau mọi rạn nứt đều chữa lành bởi bản tính hào hiệp phóng khoáng của người dân Nam Bộ và sự hiền hoà, khiêm nhường, nhẫn nại, chịu thương chịu khó của người di cư.

Riêng cuộc di cư thứ ba của ‘người bên kia vĩ tuyến’, sự rạn nứt, không đoàn kết theo đủ hình thức, màu sắc, cho đến nay không thấy được hàn gắn mà như còn lan rộng và có phần gay gắt hơn. Dù chính quyền VN có cố ý làm lơ, thậm chí còn từng đánh bóng cho sự đoàn kết giữa hai miền, thì nó vẫn còn đó. Nó không rõ như những cơn sóng trên mặt biển, nhưng nó là sóng ngầm mà người cả hai miền đều cảm thấy.

Chẳng riêng dân miền Nam Việt Nam mà lịch sử thế giới cho thấy, khi nhóm từng “chiếm ưu thế”, nếu không kiểm soát tốt tâm lý, dễ dẫn tới thái độ coi thường, xúc phạm hoặc thậm chí kỳ thị nhóm yếu thế hơn. Đây là một dạng “tàn dư” của tâm lý chiến thắng. Hầu hết dân miền Bắc, cả dân thường và người trong bộ máy đảng, chính quyền, mang tâm lý này vào Nam, trong khi do hoàn cảnh lịch sử, nhiều năm họ phải giữ thái độ thầm lặng, nhẫn nhịn vì đại cục, vì không muốn chia rẽ thêm, nhưng chính vì vậy mà họ càng ngày càng càng không tôn trọng người miền Bắc, nhất là đối với các nhà lãnh đạo người Bắc được trung ương phái vào “làm thái thú” cai trị miền Nam. Đặc biệt là thế hệ trẻ hai miền; trẻ miền Nam học được từ cha mẹ học tính phóng khoáng, ưa tự do, dân chủ không chịu nổi sự áp bức của người miền Bắc áp đặt trên quê hương họ. Còn trẻ miền Bắc, có thể do họ không thực sự hiểu nỗi đau và sự nhẫn nhịn của người miền Nam sau 1975. Người trẻ miền Bắc hiện nay sinh ra sau chiến tranh, không trải nghiệm lịch sử đau thương, có thể không hiểu hoặc không cảm nhận được sự tổn thương của người miền Nam. Họ bị cuốn vào cao trào chiến thắng của ông cha, thích ‘troll” trên mạng mà quên mất hậu quả tinh thần, cảm xúc mà phía bị xúc phạm phải chịu đựng. Việc giáo dục về lịch sử luôn đề cao chiến thắng của nhân dân miền Bắc của hệ thống giáo dục cộng với văn hóa ứng xử khác dân miền Nam đào sâu sự tị hiềm, tăng kiêu ngạo phía này và nhẫn nhục cúi đầu phía kia.

Hành vi của những người kỳ thị vùng miền không chỉ làm tổn thương cá nhân mà còn gây ảnh hưởng tới hình ảnh chung của người miền Bắc, dù số đông người miền Bắc chân chính, văn minh cũng lên tiếng phản đối, cho thấy đây là ý kiến lệch lạc của cá nhân chứ không đại diện cho cộng đồng.

Nhưng chính Chính quyền Hanoi lại không có phản ứng về hành vi chia rẽ vùng miến, cụ thể với hai tiktokers hoạt động ngay trong địa bàn của họ khiến chính quyền TP.HCM phải đưa công an ra tận nơi họ ở bắt, di lý họ vào Nam.

Theo quy định pháp luật Việt Nam, công an địa phương (ví dụ: công an TP.HCM) chỉ xử lý vụ việc xảy ra trên địa bàn mình, trừ khi có phối hợp hoặc chỉ đạo từ trung ương. Trường hợp các tiktokers này vi phạm pháp luật trên không gian mạng, ảnh hưởng phạm vi toàn quốc, bất kỳ địa phương nào cũng có thể vào cuộc nếu có đơn tố cáo, hoặc hậu quả xảy ra trên địa bàn mình. Vậy thì có thể, các nạn nhân bị xúc phạm hoặc cộng đồng mạng ở TP.HCM là nơi lên tiếng mạnh mẽ, gửi đơn tố cáo chính thức, hoặc clip gây ảnh hưởng lớn nhất tại miền Nam, hay chính các lãnh đạo người miến Nam cảm thấy bị xúc phạm nên công an TP.HCM đứng ra khởi tố, điều tra.

Việc bắt giữ hai tiktoker này cho thấy quyết tâm của chính quyền miền Nam trong việc bảo vệ đoàn kết dân tộc, bảo vệ danh dự, nhân phẩm của công dân, khác với chính quyền Hanoi, nơi dung túng 2 kẻ phá hoại đoàn kết quốc gia này.