Minh Phương

Theo RFI

Các nhật báo Pháp hôm nay, 06/11/2025, quan tâm nhiều đến kết quả cuộc bỏ phiếu bầu thị trưởng, thống đốc ở Mỹ. Chiến thắng vang dội của đảng Dân Chủ ở thành phố New York, bang New Jersey và Virginia được coi như “một cú tát chính trị” đối với tổng thống Donald Trump và đảng Cộng Hoà. 

Giới chuyên gia cho rằng bóng dáng của tổng thống rõ ràng đã bao trùm lên các cuộc bầu cử này, gây bất lợi cho các ứng cử viên phe Cộng Hoà. Tuy nhiên, liệu có quá sớm để đảng Dân Chủ tin rằng có thể giành lại ưu thế trước đảng Cộng Hòa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm sau ? 

Những tranh luận xung quanh chiến thắng của tân thị trưởng New York 

Ở Virginia, ứng viên Abigail Spanberger đã giành được khoảng 58% số phiếu, gần như tương tự với Mikie Sherrill, tân thống đốc bang New Jersey. Ở thành phố New York, Zohran Mamdani đã thu về hơn một triệu phiếu bầu – một kết quả chưa từng có trong lịch sử của thành phố này. Tờ Libération trong bài “Tại Hoa Kỳ, chuỗi thất bại bầu cử đầu tiên của Donald Trump”, đã mô tả Zohran Mamdani như một ứng viên có khuynh hướng cấp tiến nhất từng giành được chức thị trưởng New York. Chiến dịch tranh cử của ông gắn chặt với những mối quan tâm thường nhật của cử tri gồm giá thuê nhà tăng cao, lạm phát phi mã, và sự bất lực cùng những thỏa hiệp của giới tinh hoa chính trị trì trệ trước những khó khăn của người dân mà họ đại diện. Kênh Fox News, suốt cả buổi tối, tập trung chỉ trích “tên cộng sản” Mamdani còn hơn là đưa tin về hai cuộc bầu cử quan trọng khác ở bờ Đông.

Tuy nhiên, tờ Le Figaro trong bài “Được bầu làm thị trưởng New York, Zohran Mamdani đánh dấu sự thức tỉnh của tinh thần dân chủ bài Trump” lại tỏ ra hoài nghi về năng lực của tân thống đốc. Theo tờ báo, trở thành thị trưởng của thành phố lớn nhất nước Mỹ ở tuổi 34, không có chút kinh nghiệm nào ngoài việc thành thạo mạng xã hội, sau một chiến dịch tranh cử bắt đầu trong tư cách một người hoàn toàn vô danh, Mamdani đã tận hưởng khoảnh khắc này. Ông được hưởng lợi từ một sự huy động phi thường với gần 100.000 tình nguyện viên cùng một chiến dịch sôi động, được thực hiện khéo léo thông qua mạng xã hội.

Ngoài ra, ông cũng được hưởng lợi từ sự yếu kém của các đối thủ, gồm một cựu thống đốc bang đã mất uy tín và một ứng cử viên Cộng Hòa lập dị. Bài phát biểu của ông chủ yếu ca ngợi chiến thắng mà ông giành được trước bộ máy của đảng Dân Chủ, vốn chỉ ủng hộ ông muộn màng và miễn cưỡng. Ngoài ra, ông cũng không đưa ra nhiều chi tiết về chương trình của mình so với trong thời gian tranh cử.

Đảng Cộng Hoà gặp bất lợi vì Trump ?  

Vẫn nói về các cuộc bầu cử thống đốc, tờ La Croix lại tập trung phân tích ý nghĩa của các kết quả này với hai phe Dân Chủ và Cộng Hoà. Trong bài “Làn sóng dân chủ ở bờ đông của nước Mỹ”, tờ báo trích lời bà Marie-Cécile Naves, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (IRIS), cho biết : “Một năm sau cuộc bầu cử của ông, đây là một kỷ niệm cay đắng đối với Donald Trump, và là một lời cảnh báo nghiêm túc cho đảng Cộng Hòa. (…) Những kết quả này cũng là một thông điệp gửi đến các lãnh đạo đảng Dân Chủ. Cử tri muốn thấy các đề xuất liên quan đến đời sống hằng ngày và những đòn tấn công trực diện vào Donald Trump. Điều đó mang lại hiệu quả !”

Tổng thống Mỹ đã phản ứng dữ dội trên mạng xã hội. Dẫn lời các “nhà thăm dò” ẩn danh, ông khẳng định rằng các thất bại của đảng Cộng Hòa là do tình trạng tê liệt ngân sách hiện nay và do tên của chính ông không xuất hiện trên lá phiếu bầu. Tuy nhiên, bóng dáng của tổng thống rõ ràng đã bao trùm lên các cuộc bầu cử này, gây bất lợi cho các ứng cử viên phe Cộng Hoà. Bởi vì, trái với điều ông vẫn thường tuyên bố, Donald Trump không phải là một tổng thống được yêu thích. Theo tạp chí The Economist, chỉ có 39% người Mỹ tán thành hành động của ông, so với 58% có ý kiến bất lợi – mức thấp nhất đối với một tổng thống Mỹ ở thời điểm tương tự trong nhiệm kỳ.

Còn một năm nữa trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, khi người Mỹ sẽ bầu lại Quốc Hội. Kết quả cuộc bầu cử tối thứ Ba vừa qua đã củng cố hy vọng cho đảng Dân Chủ trong việc giành lại ưu thế trước đảng Cộng Hòa. Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm để tin rằng đảng Dân Chủ sẽ làm được điều này. Một năm sau thất bại đau đớn của Kamala Harris, đảng này vẫn bị chia rẽ giữa phe chỉ trích sự nhút nhát của đảng – cho rằng họ quá dè dặt trong các vấn đề kinh tế – và phe kêu gọi giữ thế trung dung. Nhiều chuyên gia cho rằng việc đảng này giành chiến thắng ở Virginia và New Jersey là nhờ tập trung vào cuộc chiến chống tội phạm hơn là quyền của các nhóm thiểu số. Các tân thị trưởng đều từng làm việc trong lĩnh vực này. Abigail Spanberger, 46 tuổi, từng là nhân viên CIA; còn Mikie Sherrill, 53 tuổi, đã có mười năm phục vụ trong Hải quân.

Phải chăng nước Pháp lại chứng kiến thêm một vụ tấn công đẫm máu “vì Allah”? 

Về tình hình nước Pháp, tờ Le Figaro và Libération hôm nay chạy tựa về vụ tấn công đẫm máu diễn ra vào sáng qua, 05/11. Hơn mười năm trước, cách xa đảo Oléron, người phát ngôn của Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (Daech) đã tung ra một khẩu hiệu khét tiếng: “Hãy cô lập người Mỹ ngoại đạo, người Pháp ngoại đạo, hay bất kỳ đồng minh nào của chúng (…), và hãy đâm chúng bằng chiếc xe của các ngươi.” Bất kể động cơ của kẻ tấn công hôm qua là gì — khủng bố, rối loạn tâm thần, hay thuộc loại tội phạm theo khuynh hướng Hồi giáo cực đoan — thì mệnh lệnh ấy của Deach đã được thực hiện không chút do dự. 

Sáng thứ Tư, Jean G., sinh năm 1990, quốc tịch Pháp, rời nhà ở phía tây đảo Oléron. Anh ta lái chiếc Honda Civic. Từ 8h40 phút, anh ta bắt đầu cố tình tông vào người đi bộ, người chạy bộ và người đi xe đạp. 35 phút tiếp theo là một hành trình đẫm máu dài khoảng sáu kilômét, trên các lối đi bộ và đường xe đạp cũng như trên bãi đỗ xe của một siêu thị lớn. Theo lời bộ trưởng Nội Vụ Pháp, có tổng cộng năm người bị thương, trong đó hai người đang trong tình trạng nguy kịch, bị chấn thương sọ não và vùng chậu. 

Lực lượng hiến binh quốc gia đã phản ứng rất nhanh, tiến hành một cuộc truy lùng thực sự. Bị dồn ép, kẻ tấn công cuối cùng đã dừng chiếc xe ô tô trên một con phố ở Saint-Pierre-d’Oléron. Một lần nữa, thái độ của hung thủ rất rõ ràng. Không chỉ la lớn “Allah vĩ đại” khi các hiến binh tới khống chế, y còn châm lửa đốt xe khiến chiếc xe bị thiêu rụi hoàn toàn. Người ta cho rằng trên xe có một hoặc nhiều bình gas. Đây là một phương thức hành động phù hợp với các chỉ dẫn do những phần tử thánh chiến đưa ra, nhằm gây càng nhiều thương vong cho lực lượng thực thi pháp luật càng tốt. Nếu Jean G thực sự hành động “vì Allah” thì câu hỏi đặt ra là ai đã truyền cảm hứng hoặc dẫn dắt y ? Đây liệu có phải là hoạt động phạm tội có tổ chức của một nhóm thánh chiến cực đoan nào không ? 

Búp bê tình dục mô phỏng trẻ em trên mạng, giới chức Pháp đối phó thế nào ? 

Về xã hội, tờ Le Monde hôm nay có bài viết về “Việc hạn chế các trang web sau vụ Búp bê Shein”, trong đó tờ báo trả lời những câu hỏi xoay quanh vụ phát hiện hoạt động buôn bán búp bê tình dục mô phỏng trẻ em trên nền tảng thương mại điện tử Shein đến từ Trung Quốc. Những loại búp bê tương tự sau đó cũng được phát hiện trên trang AliExpress. Câu hỏi đầu tiên là Shein đang bị cáo buộc về điều gì? Một cuộc điều tra cũng đã được mở đối với các công ty này, không phải vì họ bán sản phẩm có yếu tố ấu dâm, mà vì họ cho phép truy cập vào nội dung khiêu dâm mà không có biện pháp lọc độ tuổi.

Câu hỏi thứ hai là liệu trang web của Shein có thể bị chặn không? Luật pháp của Pháp cho phép chặn một trang web nếu nó cung cấp nội dung ấu dâm hoặc nội dung khiêu dâm cho trẻ vị thành niên. Cơ chế này được sử dụng thường xuyên và đã có 530 trang web bị chặn vào năm 2024. Trong trường hợp của Shein, công ty đã gỡ bỏ các loại búp bê kể trên, nên cơ chế này không còn được áp dụng. Tuy nhiên, cơ chế này vẫn có thể được kích hoạt trong tương lai nếu công ty lại liệt kê các loại búp bê tình dục mô phỏng trẻ em và từ chối gỡ bỏ.

Một đạo luật khác, ban hành năm 2024, dự kiến cơ chế chặn đối với các trang web phát tán nội dung khiêu dâm mà không kiểm tra tuổi người dùng. Văn bản này chủ yếu nhắm vào các trang web khiêu dâm trực tiếp, chứ không phải các nền tảng thương mại điện tử, nên việc áp dụng đối với Shein hoặc các đối thủ vẫn còn chưa rõ ràng.

Thứ ba, ai đã bán và sản xuất các búp bê mô phỏng trẻ em? Không phải Shein hay AliExpress trực tiếp bán những con búp bê này, mà là bên thứ ba, với các sản phẩm được liệt kê trên nền tảng của họ và trả hoa hồng cho nền tảng nếu có giao dịch thành công. Trong trường hợp này, người bán là một công ty Trung Quốc, đặt tại Quảng Đông. Trong hình ảnh quảng bá trên các nền tảng, người bán khẳng định “chất lượng rất tốt” và “khuôn mẫu búp bê liên tục được cập nhật” để cung cấp các “sản phẩm mới”.

Cuối cùng, hai doanh nghiệp này đã có phản ứng như thế nào? Shein và AliExpress đã ngay lập tức gỡ bỏ các búp bê bị báo cáo khỏi danh mục bán hàng. Shein cũng bày tỏ ý định hợp tác “100% với cơ quan tư pháp” trong vụ việc này, một người phát ngôn của công ty còn cho biết rằng doanh nghiệp sẵn sàng cung cấp danh tính những người đã mua các búp bê nói trên. Cùng lúc, Shein thông báo đã gỡ bỏ danh mục“sản phẩm dành cho người lớn” khỏi nền tảng. Tuy nhiên, đến tối thứ Ba, khi tìm kiếm trên trang web, người ta vẫn có thể dễ dàng mua các đồ chơi tình dục trên nền tảng.

Thượng đỉnh COP có còn ý nghĩa ? 

Về môi trường, các nhật báo Pháp hôm nay dành nhiều bài viết cho thượng đỉnh COP30 sắp tổ chức tại Brazil. Ngay từ hôm nay, Brazil sẽ tiếp đón khoảng 60 nguyên thủ quốc gia và thủ tướng tại Belem, ở cửa ngõ của rừng Amazon. Đây là một “tiền thượng đỉnh” để khởi động tuần lễ COP30, vốn sẽ bắt đầu chính thức vào thứ Hai. Mặc dù không ai phủ nhận tầm quan trọng của các hội nghị COP, nhưng hiệu quả của chúng vẫn còn gây tranh cãi, ngay cả trong giới các nhà hoạch định chính sách.

Tờ La Croix đặt câu hỏi : “Liệu còn có thể trông đợi gì từ COP?”. Theo đó tờ báo dẫn lời bộ trưởng Môi Trường Pháp, nhận định rằng : “Có lẽ quá trình đàm phán của Liên Hiệp Quốc cũng đang dần cạn năng lượng. (…) Điều này buộc chúng ta phải suy nghĩ về cách làm sao để nó hiệu quả hơn, để biến các COP trở lại thành những thời khắc quan trọng.”

Tuy nhiên, tầm quan trọng của COP vẫn được công nhận rộng rãi. Ông Mark Tuddenham, giám đốc một hiệp hội chuyển đổi sinh thái nhấn mạnh rằng “Đây là diễn đàn đa phương duy nhất dành riêng cho vấn đề khí hậu, là nơi mà mỗi quốc gia đều có tiếng nói, bất kể quy mô của họ.” Trong khi đó Gaïa Febvre từ Mạng lưới Hành động Khí hậu cho rằng các thượng đỉnh COP “là một thời điểm quan trọng cho hợp tác về khí hậu, và nơi mà các tiến bộ có thể được xác lập để sau đó ‘mang về nước’ áp dụng’.”