Thanh Phương | Nguyễn Giang

Theo RFI

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm nay, 17/09/2025,  bắt đầu chuyến thăm cấp Nhà nước tại Anh Quốc và được Hoàng gia Anh tiếp đón với những nghi thức rất long trọng tại lâu đài Windsor, cách xa những nơi biểu tình phản đối ông. Donald Trump là tổng thống duy nhất của Hoa Kỳ hai lần có vinh dự thăm cấp Nhà nước ở Anh Quốc, chuyến đi lần trước là vào năm 2019. 

Theo hãng tin AFP, dưới sự bảo vệ của một lực lượng an ninh đặc biệt hùng hậu, chuyến thăm kéo dài 2 ngày của tổng thống Mỹ bắt đầu với những nghi thức như đi bằng xe ngựa, duyệt đội quân danh dự rất đông đảo và đặc biệt là một nghi lễ quân sự với quy mô chưa từng có, huy động đến 1.300 binh lính của quân đội hoàng gia Anh.

Đầu tiên, tổng thống Trump và phu nhân Melania được thái tử William và công nương Kate tiếp đón, sau đó là vua Charles III và hoàng hậu Camilla. Nhưng nghi thức tiếp rước bằng xe ngựa sẽ chỉ diễn ra trong khuôn viên lâu đài Windsor, chứ không phải trên đường phố như trong chuyến thăm cấp Nhà nước của tổng thống Pháp Emmanuel Macron vào tháng 7. Một màn trình diễn máy bay, với sự kết hợp chưa từng có giữa chiến đấu cơ F 35 của Anh và Mỹ cùng đội bay biểu diễn Red Arrows, sẽ diễn ra trước bữa tiệc chiêu đãi hoàng gia truyền thống với khoảng 150 khách mời. 

Nhưng cách đó 40 km, hàng ngàn người biểu tình dự kiến ​​sẽ có mặt tại trung tâm Luân Đôn để phản đối chuyến thăm của tổng thống Trump. Cuộc biểu tình, theo lời kêu gọi của liên minh mang tên “Ngăn chặn Trump”, dự kiến ​​bắt đầu lúc 2 giờ chiều, giờ địa phương, dưới sự giám sát của hơn 1.600 cảnh sát. Các cuộc biểu tình dự kiến cũng ​​sẽ diễn ra ở những nơi khác tại Anh.

Từ Luân Đôn, thông tín viên Nguyễn Giang tường trình: 

“Được biết có lo ngại trên báo chí Anh rằng trong diễn văn đáp từ nhà vua tổng thống Trump sẽ nói gì đó về “tự do ngôn luận ở Anh”. Trước đó, các nhân vật cao cấp như phó tổng thống Mỹ JD Vance từng nói Anh hạn chế quyền biểu đạt của phe hữu, dân tộc chủ nghĩa. Thế nhưng, người ta tin rằng ông Trump rất yêu mến hoàng gia, và đặc biệt là đã coi nhà vua của Anh là “bạn tôi”, nên chắc không nói gì khiến chủ nhà phật ý. Chủ đề Scotland, với dàn quân nhạc của xứ sở quê mẹ ông Trump, sẽ được trình diễn để tăng tình thân.

Phía Anh hy vọng ngày đầu của chuyến thăm sẽ để lại ấn tượng tích cực với vị khách “quyền lực nhất hành tinh”, để thủ tướng Kier Starmer có thể đón ông Trump tại dinh thự Chequers ngoài Luân Đôn vào thứ Năm. Hai bên sẽ bàn các chuyện như hợp tác công nghệ hạt nhân, trí tuệ nhân tạo, và kín đáo tác động để ông Trump không bỏ Ukaina và không nổi giận khi Anh sắp công nhận Nhà nước Palestine.

Nhưng phần địa chính trị sẽ mới là khó khăn cho thủ tướng Anh, Keir Starmer. Ông vừa phải sa thải đại sứ Anh tại Mỹ Peter Mandelson vì dính líu tới nhân vật ấu dâm tai tiếng ở Mỹ Jeffrey Epstein và phải làm sao thuyết phục được tổng thống Trump ra các lệnh trừng phạt Nga, và tăng cường bảo vệ an ninh cho Ukraina, điều mà cho đến nay không rõ chính quyền Hoa Kỳ định làm gì. Hồ sơ gai góc hơn là việc Anh sẽ cùng Pháp công nhận Nhà nước Palestine, trong khi Hoa Kỳ, mới đây, qua lời cố vấn An ninh Quốc gia kiêm ngoại trưởng Marco Rubio, đã cảnh báo các nước châu Âu đừng làm như vậy.

Dư luận Anh khá chia rẽ về chuyến thăm của tổng thống Trump. Ngay trong đảng Lao Động cầm quyền, phe thiên tả hơn như của thị trưởng Luân Đôn Sadiq Khan, đã đăng bài trên báo phê phán chính quyền Trump là “độc đoán” (autocratic) và kêu gọi thủ tướng Starmer, “là bạn tốt thì cần nói chuyện thẳng thắn” với tổng thống Mỹ về các lo ngại của Anh. Nghị trình chuyến thăm gần như tránh thành phố Luân Đôn và ông Trump không tới Nghị viện Anh nên sẽ không phải đối mặt với sự phản đối của nhiều nghị sĩ cả trong đảng Lao Động đang cầm quyền và đảng đối lập Tự Do Dân Chủ (LibDem).

Phe hữu Anh và đảng dân túy Reform thì hoan nghênh chuyến thăm và muốn nhân đây để đề cao hơn nghị trình dân tộc chủ nghĩa Anh, bảo vệ đất nước khỏi làn sóng di cư. Bám theo phong trào “Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại” (Make America Great Again), những phái khác nhau ở cánh hữu của chính trường nêu ra khẩu hiệu tương tự, “Make England Great Again” (MEGA) và hô hào đoàn kết dưới lá cờ Anh.

Nhìn rộng hơn thì dù có những người ở phe hữu, trung hữu và trung dung không hẳn đã thích cá nhân ông Trump, nhưng cách làm chính trị của ông lại có sự ủng hộ. Báo The Economist đánh giá “chủ nghĩa Trump” (Trumpism) như một xu thế mới để đối phó với nhiều thách thức của toàn cầu hóa lại được chào đón ở Anh (Trump is unpopular in Britain but Trumpism is thriving).

Tất cả những điểm trên khiến chuyến thăm cấp nhà nước lần hai của tổng thống Trump là một sự kiện ngoại giao đặc biệt và làm bộc lộ ra nhiều vấn đề đang xảy ra ở nước Anh hơn là chuyện của nước Mỹ.”

Các thỏa thuận thương mại và công nghệ lớn với Mỹ

Đang gặp khó khăn về kinh tế và đang lúc có khủng hoảng chính trị, chính phủ của thủ tướng Keir Starmer nhân chuyến thăm của tổng thống Trump đã đưa ra nhiều thông báo hợp tác và đầu tư giữa hai nước. Cụ thể là thông báo về khoản đầu tư 30 tỷ đô la từ tập đoàn Microsoft, 5 tỷ bảng Anh từ tập đoàn Google, và thông báo về quan hệ đối tác giữa OpenAI và Nvidia để phát triển cơ sở hạ tầng trí tuệ nhân tạo AI ở vùng đông bắc nước Anh. Một mối quan hệ đối tác rộng lớn hơn nhằm thúc đẩy hợp tác công nghệ trong lĩnh vực AI, điện toán lượng tử và năng lượng hạt nhân dự kiến ​​sẽ được ký kết trong chuyến thăm, nhưng chi tiết vẫn chưa rõ ràng. Trong khi đó, tập đoàn dược phẩm Anh GSK hôm nay thông báo sẽ đầu tư 30 tỷ đô la trong 5 năm vào Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, theo báo chí Anh, dường như không có hy vọng là Luân Đôn và Washington sẽ đạt thỏa thuận giảm mức thuế quan hiện tại đối với rượu whisky (10%) và thép (25%).