Ts. Nguyễn Đình Thắng

Theo Machsong

Chính người tị nạn phải là một phần của giải pháp

Đây là bài số 2 về hoạn nạn mà khoảng 2 nghìn đồng bào lánh nạn ở Thái Lan đang đối mặt,  dựa theo tài liệu trình bày ở các sự kiện trong cộng đồng người Việt ở hải ngoại từ giữa tháng 6 đến nay. Trong Bài số 1, đăng ngày 22 tháng 7, tôi đã trình bày các nguyên nhân chính đưa đẩy đồng bào tị nạn ngày càng lún sâu vào hoàn cảnh ngặt nghèo và nguy hiểm: 

1. Yếu năng lực tự tồn và tương thân tương trợ vì tình trạng cư trú bất hợp pháp và sống tản mác
2. Sự bảo vệ và hỗ trợ của LHQ và các tổ chức nhân đạo bị cắt, giảm
3. Rủi ro tăng vì Thái Lan hợp tác với nhà nước Việt Nam về đàn áp xuyên quốc gia và ít triển vọng tái định cư

Bài số 2 trình bày phương thức mà BPSOS đang thực hiện để giúp một số đồng bào tăng khả năng đối phó với tình cảnh hiện nay.

Chủ trương và cách thức đối phó của BPSOS

BPSOS đã và đang thực hiện các bước đối phó với cả 3 nguyên nhân kể trên. Trong bài này, chúng tôi tập trung vào nguyên nhân đầu tiên: Người tị nạn yếu năng lực tự tồn và tương thân tương trợ. Để thay đổi tình trạng này, chúng tôi dồn sức để hỗ trợ những ai quyết tâm đứng và đi trên chính đôi chân của mình. Được vậy, họ cũng sẽ góp phần tích cực để đối phó 2 nguyên nhân còn lại.

Tăng năng lực tương thân tương trợ

Hiện có khoảng 2 nghìn đồng bào tị nạn ở Thái Lan. Họ có nhiều nhu cầu trong nhiều lĩnh vực: pháp lý, bảo vệ, đời sống, y tế, học tập, tái định cư…  Không cơ quan, tổ chức, hoặc nhóm nào có thể cáng đáng hết. Cách duy nhất để đối phó là chính người tị nạn phải chủ động tự cứu và những người khác hỗ trợ. Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bằng cách:

1. Giúp các gia đình tị nạn tổ chức thành các “cụm” tương thân tương trợ.
2. Kết nối các cụm tương thân tương trợ với nguồn lực ở địa phương và từ hải ngoại.
3. Huấn luyện một số thành viên trong “cụm” gia đình về kỹ năng điều phối và kết nối.

Cách thực hiện

Chúng tôi khởi đầu với 2 cụm, mỗi cụm khoảng 15 – 25 gia đình sống trong cùng khu xóm. Có 3 tiêu chí chúng tôi dùng để chọn các gia đình tham gia:

1. Việc tham gia phải tự nguyện.
2. Khi tham gia thì phải có tình thần xây dựng và góp phần tương thân tương trợ.
3. Có ít ra 2 người trong số gia đình ấy sẵn sàng đứng ra điều phối.

Gia đình nào có người hay gây sự, tạo mâu thuẫn thì chúng tôi không đưa vào cụm gia đình để tránh phiền hà và nguy hiểm cho mọi người, nhất là các điều phối viên.

Chúng tôi tìm một tổ chức người Thái ở địa phương để đỡ đầu cho cụm gia đình, nhằm tạo sự hài hoà và cảm thông với người dân và chính quyền sở tại.

Ưu tiên nhu cầu học vấn

Các nhu cầu pháp lý và bảo vệ thì chúng tôi chuyển cho bộ phận CAP, gồm các luật sư chuyên về lập hồ sơ xin tư cách tị nạn, can thiệp cho người bị cảnh sát Thái Lan bắt. Đó là những nhu cầu mà người tị nạn khó có thể tự lo.

Về nhu cầu đời sống, chúng tôi chọn nhu cầu học vấn cho các trẻ em làm tiền đề cho phương thức phát triển năng lực tương thân tương trợ. Chúng tôi chọn các trẻ em của các cụm gia đình theo tiêu chí:

1. Đang không được trợ cấp học vấn bởi bất cứ nguồn nào khác.
2. Nếu gia đình đông con, chỉ chọn tối đa 2 em để không bất công với những gia đình khác.

Chúng tôi tìm các nhà bảo trợ, cấp học bổng 480 USD / năm cho mỗi em để trang trải chi phí sách vở, bút mực, đồng phục và phí vận chuyển. Trong đợt đầu, đã có 60 em dược bảo trợ. Trong đợt 2, bắt đầu tháng 10, chúng tôi sẽ chọn thêm 50 em theo phương thức:

1. Các gia đình đông con trong đợt 1 sẽ được chọn thêm 1 em.
2. Số còn lại được phân bổ cho 1 hoặc 2 cụm gia đình mới, theo cùng tiêu chí ở trên.

Khi hoàn tất đợt 2, chúng tôi sẽ bắt đầu đợt 3 và cứ thế.

Để rút ngắn thời gian, chính đồng bào tị nạn có thể chủ động hình thành cụm gia đình trong khu xóm và đề cử điều phối viên rồi cho chúng tôi biết.

Huấn luyện điều phối viên

Mỗi cụm gia đình phải sẽ cần ít ra 2 thành viên để điều phối các công việc:

1. Phân phối khoản bảo trợ đến tận tay cho gia đình các trẻ em được bảo trợ.
2. Giữ liên lạc với từng nhà bảo trợ để báo cáo tiến triển học vấn của các em.
3. Kết nối chặt chẽ với tổ chức người Thái trong khu xóm nhận đỡ đầu.

Các điều phối viên phải tham gia chương trình huấn luyện 12 tháng của BPSOS về kỹ năng quản trị và điều hành, và được ưu tiên tham gia lớp dạy Anh văn trực tuyến. BPSOS hỗ trợ họ soạn lý lịch trích ngang (curriculum vitae, CV) để:

1. Bổ sung hồ sơ của CUTN/LHQ để tăng triển vọng được công nhận tư cách tị nạn hoặc được giới thiệu tái định cư tị nạn.
2. Tìm cơ hội tái định cư theo các chương trình di dân.

Lợi và bất lợi

Lợi ích của phương thức kể trên là người tị nạn tăng khả năng bươn chải trước nghịch cảnh có lẽ sẽ kéo dài 3, 4 năm nữa.

Điểm bất lợi là phương thức này dòi hỏi chúng tôi phải tập trung vào một số nhỏ gia đình cho đến nơi đến chốn trước. Chậm nhưng chắc.

Chúng tôi lượng sức không thể lo hết mọi mặt cho mọi người. Ngay từ đầu khi đến Thái Lan, tức năm 2008, BPSOS chủ trương dồn nguồn lực cho một số lĩnh vực ưu tiên: xin quy chế tị nạn, bảo vệ trước nguy cơ bị cảnh sát bắt, ngăn cản dẫn độ, và vận động tái định cư. Trước tình hình gay go hiện nay, chúng tôi thêm một ưu tiên: giúp đồng bào tị nạn tự tổ chức với nhau để tăng khả năng tự tồn và tương thân tương trợ.

Chúng tôi mong rằng có những cá nhân và tổ chức khác tuỳ tâm giúp đỡ cho các gia đình tị nạn chưa được giúp đỡ hoặc có những nhu cầu nằm ngoài lĩnh vực ưu tiên của BPSOS.

Bài liên quan:

[Tị Nạn Thái Lan] Đồng bào nguy kịch – các căn nguyên