Theo Machsong

LTS: Ngày 7/7/2025, trước khi rà soát Việt Nam về Công ước về các Quyền Dân sự và Chính trị (International Covenant on Civil and Political Rights, viết tắt ICCPR), Ủy ban Nhân quyền đã họp riêng với đại diện các tổ chức XHDS. 

Một trong những đại diện XHDS có mặt trong cuộc họp là cô Tanya Nguyễn-Đỗ, đại diện cho Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ. 

Chúng ta không thể biết toàn bộ sự thật ở Thiền Am và không thể khẳng định 100% Thiền Am không làm bất kỳ điều gì sai, nhưng đều có thể thấy cách Giáo hội Phật giáo Việt Nam, công an, truyền thông nhà nước… cùng phối hợp tấn công Thiền Am, và thấy chính quyền Việt Nam thiếu minh bạch và vi phạm các quyền cơ bản như tự do tôn giáo, quyền phụ nữ, quyền trẻ em… trong cách họ đối xử với các nữ tu, chú tiểu, và các thành viên khác. 

Sau đây là bản dịch tiếng Việt toàn bài của cô Tanya Nguyễn-Đỗ, đã gửi cho Ủy ban Nhân quyền LHQ: 

“Kính thưa các thành viên Ủy ban, 

“Cảm ơn quý vị đã cho tôi cơ hội phát biểu ngày hôm nay. 

“Tôi muốn bày tỏ quan ngại sâu sắc về cách Việt Nam vi phạm một cách hệ thống Điều 18 của Công ước ICCPR, điều khoản về quyền tự do tư tưởng, lương tâm, và tôn giáo. 

“Chính phủ Việt Nam khống chế các hoạt động tôn giáo, đặt các nhóm tôn giáo dưới sự kiểm soát của nhà nước. Một ví dụ rõ ràng là việc thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) năm 1981, tổ chức Phật giáo duy nhất được nhà nước công nhận. 

“Các nhóm [Phật giáo] độc lập bị buộc đăng ký hoạt động dưới sự quản lý của GHPGVN. Những ai từ chối đăng ký bị trả thù nặng nề, như bị tịch thu tài sản, giam giữ tùy tiện, và phỉ báng công khai. 

“Một ví dụ là Thiền Am, một cộng đồng độc lập với người đứng đầu là ông Lê Tùng Vân, 93 tuổi, từ chối gia nhập GHPGVN. Năm 2017, các nhà sư của GHPGVN, như Thượng tọa Thích Nhật Từ, cùng các cơ quan truyền thông nhà nước, phát động chiến dịch phỉ báng, cáo buộc họ loạn luân mà không có bằng chứng. Chính quyền cưỡng ép một số nữ tu ở đó xét nghiệm ADN, một hành vi rõ ràng vi phạm quyền tự chủ thân thể và phẩm giá. 

“Năm 2022, tòa án Việt Nam kết án các thành viên của nhóm này tổng cộng hơn 35 năm tù giam, theo Điều 331 của Bộ luật Hình sự, một điều khoản mơ hồ thường dùng để bịt miệng bất đồng chính kiến và hoạt động tôn giáo độc lập. 

“GHPGVN cũng đàn áp xuyên biên giới. Một ví dụ đáng chú ý là trường hợp ông Thích Minh Tuệ, một nhà sư bộ hành từ Việt Nam sang Ấn Độ để theo đuổi con đường tâm linh của mình. Khi ông ở Sri Lanka, GHPGVN gọi ông là “giả tu” và gửi tài liệu giả cho chính quyền Sri Lanka để cản trở chuyến bộ hành và quyền tự do tôn giáo của ông. 

“Những hành động này không chỉ thể hiện sự không khoan dung về tôn giáo, mà còn là nỗ lực phối hợp của chính quyền để xóa bỏ đa dạng và quyền tự chủ tôn giáo. 

“Việt Nam là thành viên của Hội đồng này và là quốc gia thành viên của Công ước ICCPR. Thế nhưng họ lại phớt lờ những nghĩa vụ của mình theo Điều 18 của Công ước. 

“Chúng tôi trân trọng đề nghị Ủy ban đặt câu hỏi với chính phủ Việt Nam: 

“Tại sao các nhóm tôn giáo độc lập phải đăng ký với một cơ quan do nhà nước kiểm soát để được tồn tại hợp pháp? 

“Có cơ sở nào để áp dụng Điều 331 trong Bộ luật Hình sự để hình sự hóa các hoạt động tôn giáo ôn hòa?”