Theo Machsong

LTS: Ngày 7/7/2025, trước khi rà soát Việt Nam về Công ước về các Quyền Dân sự và Chính trị (International Covenant on Civil and Political Rights, viết tắt ICCPR), Ủy ban Nhân quyền đã có hai buổi họp với các tổ chức XHDS để lấy thêm thông tin và đặt câu hỏi.

Sau đây là bản dịch tiếng Việt toàn bài phát biểu của anh Percy Nguyễn, thuộc tổ chức BPSOS (ngoài cùng bên phải trong hình, chụp với cô Tanya Nguyễn-Đỗ, TS. Nguyễn Đình Thắng, và hai thành viên của Ủy ban Nhân quyền).

“Kính thưa các thành viên Ủy ban Nhân quyền,

“Tên tôi là Percy Nguyễn.

“Tại phiên họp tiền Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát (UPR) năm ngoái, tôi đã nêu lên vấn đề Việt Nam không công nhận nạn nhân buôn người, đặc biệt những người bị bóc lột qua chương trình xuất khẩu lao động của nhà nước. Chính phủ Việt Nam đã truy tố một số quan chức vì nhận hối lộ liên quan tới chương trình xuất khẩu lao động, nhưng tới nay chưa nạn nhân nào nhận được bất kỳ biện pháp khắc phục hay khoản bồi thường nào.

“Hơn nữa, trong tháng 3/2025, nhóm chúng tôi đã báo cáo trường hợp một công dân Việt Nam bị bán sang Campuchia và ép tham gia các hoạt động lừa đảo trực tuyến—hình thức buôn người nhằm cưỡng ép phạm pháp. Khi họ cầu cứu Đại sứ quán Việt Nam, họ bị từ chối hỗ trợ và bị đối xử như di cư bất hợp pháp. Ủy ban cần thúc giục Việt Nam công nhận đầy đủ các nạn nhân buôn người, không chỉ những người bị bóc lột lao động mà cả những nạn nhân bị cưỡng bức tham gia các hoạt động phạm pháp, và buộc các sứ quán phải chịu trách nhiệm nếu không bảo vệ công dân mình.

“Thứ hai, tôi muốn nêu lên vấn đề dai dẳng về tình trạng vô quốc tịch. Trong một báo cáo, chúng tôi đã nêu bật trường hợp ông NVĐ, một người đàn ông người Khmer Krom đã bị giam ở Thái Lan 5 năm nay. Sau khi ra khỏi tù [hình sự], ông ấy bị sứ quán Việt Nam từ chối hồi hương vì không có giấy khai sinh [và hiện nay bị giam ở IDC, tức Trung tâm Giam giữ Di trú]. Tình trạng vô quốc tịch thường là hậu quả trực tiếp của chính sách phân biệt đối xử và hệ thống hành chính quan liêu. Ủy ban nên chất vấn các sứ quán Việt Nam về nghĩa vụ bảo vệ những công dân không có giấy tờ và kêu gọi họ có biện pháp để ngăn chặn tình trạng vô quốc tịch, đặc biệt với các sắc tộc thiểu số như người Khmer Krom.

“Thứ ba, tôi phải nói tới tình trạng tra tấn, hành hạ trong nhà tù Việt Nam. Một người bạn của tôi, ông Dương Văn Quân, có quy chế tỵ nạn từ Cao ủy Tỵ nạn LHQ, bị bắt cóc ở Bangkok và đưa về Việt Nam. Ông ấy bị giam giữ tại Trại giam Gia Trung, bị đánh đập và lao động khổ sai. Đó không phải là trường hợp duy nhất. Tình trạng tra tấn, đối xử vô nhân đạo và hạ nhục nhân phẩm vẫn diễn ra thường xuyên trong các trại giam ở Việt Nam. Tôi kêu gọi Ủy ban yêu cầu Việt Nam minh bạch và chịu trách nhiệm giải trình về điều kiện nhà tù, và điều tra tình trạng bạo hành có hệ thống của cảnh sát và các hành vi vi phạm Điều 7 của ICCPR.

“Cuối cùng, tôi mong muốn Ủy ban lên tiếng với Việt Nam về Điều 2 và Điều 26, bảo đảm công dân được bình đẳng trước pháp luật.

“Cảm ơn sự quan tâm của quý vị.”