Nguyễn Công Bằng

Theo CTMM

Hiện nay, trên thế giới, cuộc cạnh tranh quyết liệt giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn đang tiếp tục. Cuộc cạnh tranh này bắt đầu từ tháng 3/2018, với cuộc chiến thương mại do Mỹ áp đặt vào Trung Quốc, với mục tiêu không cho Trung Quốc lớn mạnh ngang Mỹ. Cho đến nay, các nhà nghiên cứu đồng ý rằng hai đại cường này đã và đang bước vào một cuộc “chiến tranh lạnh” mới.

Liệu hai đại cường này, có thể quản lý được sự cạnh tranh và ngăn chặn căng thẳng vượt khỏi tầm kiểm soát hay không? Những vấn đề gần đây như tiếp tục thổi bùng lên những lo ngại khi Trung Quốc ngày càng thách thức trật tự quốc tế do Mỹ lãnh đạo, đồng thời Trung Quốc cũng đang tìm cách thiết lập một hệ thống quốc tế khác, miễn là nó phù hợp hơn cho lợi ích của mình.

Một trong các diễn đàn mà Trung Quốc đã luôn tìm cách sử dụng cho lợi ích của mình chính là Đối thoại Shangri-La, được tổ chức ở Singapore vào đầu tháng 6 hàng năm.

Chỉ tính từ năm 2019 tới nay, (ngoại trừ năm 2020 và 2021, do Đại dịch Covid-19 nên phải huỷ) phía Trung Quốc liên tục cử các bộ trưởng Quốc phòng của mình tham dự Diễn đàn Shangri-La. Sự tham gia của các bộ trưởng làm tăng lên tính chất quan trọng của hội thoại này. Tuy nhiên, năm nay Đối thoại đã đánh dấu một sự thay đổi đặc biệt. Trung Quốc không cử bộ trưởng Quốc phòng mà thay vào đó là Chuẩn đô đốc Hồ Cương Phong, Phó Hiệu trưởng Đại học Quốc phòng thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).

Khi trả lời các câu hỏi về phái đoàn bị hạ cấp, ông Hồ Cương Phong nói rằng Trung Quốc cử đại diện có cấp bậc khác nhau tùy theo năm, mô tả sự tham gia của năm nay là một phần của các sắp xếp “bình thường.” Tuy nhiên, các đại biểu phương Tây đưa ra một cách giải thích khác so với giả thích của phía Trung Quốc.

Các nhà nghiên cứu phương Tây đã chỉ ra bối cảnh chính trị trong nước phức tạp của Trung Quốc. Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình, một chiến dịch chống tham nhũng sâu rộng đã làm xáo trộn cơ quan quân sự, dẫn đến sự sụp đổ của một số tướng lãnh cấp cao. Hà Vệ Đông (He Weidong) – tướng lãnh cao cấp thứ 2 của PLA và là phó chủ tịch Quân ủy Trung ương (CMC) – đã không xuất hiện trước công chúng hơn 3 tháng và hiện không rõ tung tích. Trước đó, vào tháng 11/2024, Chủ nhiệm Bộ Công tác chính trị Quân ủy Trung ương Trung Quốc Miêu Hoa (Miao Hua) đã bị đình chỉ công tác và đưa vào diện điều tra vì “vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.” Cả hai quan chức này được cho là đang bị điều tra tham nhũng. Trong bối cảnh này, nhiều nhà quan sát tin rằng giới lãnh đạo quân sự cấp cao của Trung Quốc không có tư cách tham gia các diễn đàn quốc tế lớn.

Hà Vệ Đông, 68 tuổi, là một trong hai phó chủ tịch của Quân ủy Trung ương Trung Quốc, cơ quan quân sự hàng đầu giám sát Quân Giải phóng Nhân dân (PLA). Hà Vệ Đông là tướng lĩnh cấp cao thứ hai sau Trương Hựu Hiệp, một phó chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc khác. Ông cũng là một trong 24 ủy viên Bộ Chính trị đầy quyền lực của ĐCSTQ. Ông được Tập Cận Bình bổ nhiệm vào các vị trí chủ chốt và được coi là một trong những phụ tá thân cận, đáng tin cậy của Tập Cận Bình. Lần cuối cùng ông xuất hiện trước công chúng là vào ngày 11/3 tại lễ bế mạc đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc thường niên.

Về mặt chính thức, Trung Quốc không bao giờ tiết lộ thông tin về Hà Vệ Đông, tuy nhiên, trong cái chết của Hứa Kỳ Lượng – một phó chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc, người ta không thể tìm thấy vòng hoa hay bất cứ món đồ nào chia buồn mang tên Hà Vệ Đông với Hứa Kỳ Lượng.

Tính từ sau nhiệm kỳ của Hồ Cẩm Đào, đã có sáu tướng lãnh giữ chức phó chủ tịch Quân ủy Trung ương, ba trong số đó đã bị thanh trừng, bao gồm Quách Bá Hùng, Từ Tài Hậu, cũng như Hà Vệ Đông. Điều này cho thấy mối nguy hiểm chính trị liên quan đến việc đạt được cấp bậc tướng. Quách Bá Hùng và Từ Tài Hậu đều bị hạ gục trong chiến dịch chống tham nhũng của Tập Cận Bình vào năm 2015. Quách Bá Hùng bị kết án tù chung thân trong khi Từ Tài Hậu chết vì ung thư trong khi bị giam giữ. Ngoài sáu tướng lãnh từng giữ chức phó chủ tịch Quân ủy Trung ương, Tập Cận Bình từng giữ chức phó chủ tịch Quân ủy Trung ương trong nhiệm kỳ thứ hai của Hồ Cẩm Đào.

Cuộc đàn áp trong PLA đã đạt đến “bước ngoặt” vào năm 2023 và 2024, sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 20 của ĐCSTQ vào tháng 10/2022, Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc và người tiền nhiệm của ông, Ngụy Phượng Hòa, đã bị nhắm mục tiêu và trừng phạt.

Miêu Hoa, Chủ nhiệm Ban Công tác Chính trị Quân ủy Trung ương, đã bị đình chỉ chức vụ vào tháng 11/2024 vì nghi ngờ “vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.” Sau đó, vào cuối tháng 5, Miêu Hoa, người được coi là đại diện chính trị của Tập Cận Bình trong quân đội, đột nhiên bị xóa khỏi danh sách các ủy viên Quân ủy Trung ương. Không có lời giải thích nào được đưa ra.

Chuyên gia Julienne của Pháp cảnh báo rằng mức độ không minh bạch của hệ thống chính trị Trung Quốc hiện nay là đặc biệt nghiêm trọng và ngày càng khó dự đoán kể từ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012. Ông nhấn mạnh: “Việc phân tích hay dự báo tương lai chính trị Trung Quốc chưa bao giờ bất định và rủi ro như hiện nay.”

Cuộc đua chính trị của Trung Quốc vẫn đầy rẫy những mặt tối, trong đó dưới thời của Tập Cận Bình mang đầy yếu tố bí mật. Đó chính là những khoảng tối trong lịch sử chính trị Trung Quốc. Chỉ khi những khoảng tối trở thành những khoảng sáng thì chính trị Trung Quốc may ra mới có thể cạnh tranh được với thế giới phương Tây được.-