Theo Machsong

Hôm 14 tháng 7, tòa phúc thẳm liên bang Hoa Kỳ ở Thành Phố Seattle, Tiểu Bang Washington chỉ thị Bộ Ngoại Giao phải giải quyết tái định cư cho hơn chục nghìn người tị nạn theo thời hạn cụ thể. Lẽ ra, BNG đã phải tuân thủ phán quyết tạm thời ngày 5 tháng 5, cũng của toà phúc thẩm này, là phải giải quyết tái định cư số người này. Tuy nhiên, BNG đã tìm nhiều cách trì hoãn việc tuân thủ.  

Phán quyết tạm ngày 5 tháng 5

Ngày 5 tháng 5, tòa phúc thẩm kể trên ra phán quyết trong vụ Ông Pacito, người tị nạn từ Cộng Hòa Dân Chủ Congo, cùng với một số tổ chức Hoa Kỳ chuyên tái định cư người tị nạn kiện Hành Pháp Trump vì gây thiệt hại cho những người tị nạn đã có lịch bay trước khi có lệnh đình chỉ nhận người tị nạn do Tổng Thống Trump ban hành ngày 20 tháng 1, 2025.

Theo con số của BNG cung cấp cho toà án, có khoảng 12 nghìn người tị nạn trong trường hợp như vậy. Tuy nhiên, các tổ chức chuyên tái định cư người tị nạn cho rằng danh sách của BNG bỏ sót nhiều nghìn người đủ tiêu chuẩn.

Phán quyết ngày 14 tháng 7

Đối phó với sự trì hoãn của Hành Pháp, toà phúc thẩm đáp ứng yêu cầu của đương đơn và chỉ định lịch cụ thể để Hành Pháp phải theo đó thi hành phán quyết ngày 5 tháng 5:

• Nội trong một tuần từ ngày phán quyết (14 tháng 7), Hành Pháp phải nộp cho toà danh sách 12 nghìn người tị nạn được cho là đủ điểu kiện để được cứu xét chiếu theo phán quyết ngày 5 tháng 5. Các tổ chức tái định cư người tị nạn sẽ bổ sung danh sách và 2 bên dàn xếp với nhau cho ổn thoả các khác biệt trước khi yêu cầu toà can thiệp.
• Trong vòng 7 ngày sau đó, cả 2 bên phải thông báo cho các người đủ điều kiện để được cứu xét các tiêu chí cứu xét: bị thiệt hại như thế nào khi chuyến bay tái định cư bị huỷ.
• Các trung tâm trợ giúp người tị nạn, Refugee Support Center (RSC), gửi bản khảo sát để chính đương sự tự liệt kê những thiệt hại. Phía đứng đơn kiện sẽ nộp cho Hành Pháp các bản khảo sát đã điền và Hành Pháp có 7 ngày để hồi đáp. Nếu Hành Pháp đồng ý thì ngay lập tức phải giải quyết tái định cư cho đương sự; bằng không, các tổ chức đứng đơn kiện có quyền cung cấp chứng cứ và lý lẽ phản biện để toà sẽ ra phán quyết trong vòng 21 ngày.

Dựa trên bảng theo dõi các hồ sơ về tiến trình tái định cư, BPSOS ước lượng khoảng 20 đồng bào ở Thái Lan có thể hội đủ tiêu chuẩn để được cứu xét theo phán quyết ngày 14 tháng 7 của toà phúc thẩm.

Vẫn còn trở ngại

Tuy có phán quyết của toà phúc thẩm, Hành Pháp Hoa Kỳ có cách để tiếp tục trì hoãn. Một lý do mà họ có thể viện dấn là, ngày Thứ Sáu 11 tháng 7 vừa qua, BNG sa thải 1.300 nhân viên, bao gồm phần lớn các nhân viên thuộc bộ phận tái định cư người tị nạn. Hành Pháp có thể lập luận rằng không còn nhân sự có kinh nghiệm để thi hành phán quyết của toà phúc thẩm.

Thư chung gửi Tổng Thống Trump

Một bức thư chung gửi Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump do các tổ chức thuộc “Bàn Tròn Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế” khởi xướng đang được luân lưu để lấy chữ ký. Hiện nay đã có trên 150 chữ ký. Ngày 18 tháng 7 là hạn chót để ký tên vì bức thư này cần được gửi ra cho kịp nhằm tác động:

• Việc BNG thực thi phán quyết ngày 14 tháng 7 của toà phúc thẩm
• Thái độ của Hành Pháp về ngân sách định cư tị nạn đang được duyệt xét bởi Quốc Hội

Hiện nay, khuynh hướng nổi trội ở Quốc Hội là cắt giảm 37% ngân sách định cư tị nạn so với tài khoá trước, là tài khoá dưới thời Tổng Thống Joe Biden. Ngân sách đó nhằm tái định cư 125 nghìn người tị nạn toàn cầu. Mức ngân sách cắt giảm 37% tương đương khoảng 79 nghìn người tị nạn. Con số này tuy thấp nhưng thể hiện ý định của Quốc Hội là Hoa Kỳ tiếp tục đón nhận người tị nạn, không ủng hộ việc đình chỉ gần như hoàn toàn của Hành Pháp. Bức thư chung có mục tiêu thuyết phục Hành Pháp không áp lực Quôc Hội cắt giảm thêm.

Nhiều tổ chức thuộc “Bàn Tròn Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế” từng ủng hộ ứng cử viên Donald Trump trong cuộc tranh cử Tổng Thống vừa qua vì trong nhiệm kỳ đầu Tổng Thống Trump thể hiện quyết tâm bảo vệ tự do tôn giáo toàn cầu. Bức thư chỉ ra rằng phần lớn người tị nạn trên thế giới là nạn nhân của sự bách hại vì lý do tôn giáo. Riêng ở Thái Lan tỉ lệ này có thể lên đến 95%.

Theo bức thư chung, tái định cư người tị nạn phù hợp với chính sách bảo vệ tự do tôn giáo.  

Ông Pacito, người đứng chung đơn kiện Hành Pháp Trump, đã tái định cư ở Tiểu Bang North Carolina, Hoa Kỳ được vài hôm.

Bài liên quan:

Toà án Hoa Kỳ: Chính phủ phải xúc tiến tái định cư 12 nghìn người tị nạn
https://machsongmedia.org/vietnam/bao-ve-nguoi-ti-nan/2423-toa-an-hoa-ky-chinh-phu-phai-xuc-tien-tai-dinh-cu-12-nghin-nguoi-ti-nan.html

Ký tên văn thư chung gửi Tổng Thống Hoa Kỳ về mở lại chương trình tái định cư tị nạn (hạn chót ngày 18 tháng 7): https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfUcfwsYNpmAU9bJHsgi3n51uMMARwD6exifK1NiYXZJArA2A/viewform