Trọng Thành

Theo RFI

Hai ngày trước thượng đỉnh NATO tại Hà Lan, hôm qua, 22/06/2025, các nước thành viên NATO đã đạt thỏa thuận là sẽ chi ít nhất 5% GDP cho an ninh, quốc phòng trong bối cảnh tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục gây áp lực với các đồng minh. Riêng Tây Ban Nha khẳng định sẽ không tăng chi phí quốc phòng lên mức này.

Theo hãng tin Anh Reuters, văn bản thỏa thuận đạt được hôm qua sẽ chỉ được chính thức công bố tại thượng đỉnh trong hai ngày 24 và 25/06. Một số nguồn tin ngoại giao cho biết ngôn từ trong văn bản đã được sửa đổi, cụm từ « chúng tôi cam kết » (we commit) được viết lại thành « các đồng minh cam kết » (allies commit) – ngụ ý không phải gồm toàn bộ thành viên NATO – dường như để văn có thể nhận được sự đồng thuận của Tây Ban Nha. 

Theo một nhà ngoại giao xin ẩn danh, « tất cả các đồng minh NATO hiện đã đồng ý về tuyên bố chung của thượng đỉnh, bao gồm các kế hoạch đầu tư quốc phòng mới ». Theo thỏa thuận này, mục tiêu chi 5% GDP cho quốc phòng sẽ là năm 2035, thay vì thời hạn 2032 như một dự kiến trước đó, theo đề xuất của tổng thư ký NATO Mark Rutte. 

Tuy nhiên, hãng tin Pháp AFP ghi nhận quan điểm của nhiều nhà ngoại giao NATO tại Bruxelles, theo đó các nước  thành viên đã đạt được thỏa hiệp trong cuối tuần qua sau nhiều đàm phán căng thẳng và không hề có việc Tây Ban Nha được chấp nhận như một trường hợp ngoại lệ. 

Trong khi đó, thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez hôm qua tuyên bố đã đạt được « một thỏa thuận với NATO, cho phép chúng tôi tôn trọng các cam kết với Liên minh Bắc Đại Tây Dương, mà không cần phải tăng chi phí quốc phòng lên đến 5% GDP ». Trong một công văn gửi tổng thư ký NATO, thủ tướng Tây Ban Nha khẳng định « cam kết chi 5% không chỉ phi lý với Tây Ban Nha, mà còn phản tác dụng ». Tăng chi tiêu cho quốc phòng sẽ buộc Tây Ban Nha phải cắt giảm mạnh các chi tiêu xã hội như lương hưu, hoặc tăng thuế.

Theo NATO, Tây Ban Nha có kế hoạch đạt cam kết chi 2% GDP cho quốc phòng vào năm nay, tuân thủ mục tiêu đã đặt ra tại thượng đỉnh NATO năm 2014.

Theo Reuters, lập trường của Tây Ban Nha có thể dẫn đến xung đột tại thượng đỉnh NATO lần này. Ngày 20/06, tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh « tôi cho rằng Tây Ban Nha sẽ phải bỏ ra số tiền tương tự như các thành viên khác ».

Riêng về phía Mỹ, tổng thống Donald Trump khẳng định Hoa Kỳ không cần phải tăng chi lên 5% GDP như các thành viên khác, vì Washington đã từng chi một khoản tiền lớn để bảo vệ châu Âu trong một thời gian dài. Theo NATO, Mỹ chi khoảng 3,19% GDP cho quốc phòng trong năm 2024.

Ukraina thay đổi một loạt nhân sự lãnh đạo chủ chốt

Trong lúc đang phải đối phó với các cuộc tấn công ngày càng dữ dội của Nga, chính quyền Zelensky đã tiến hành một loạt thay đổi nhân sự lãnh đạo trong các lĩnh vực ngoại giao, hành chính và đặc biệt là trong quân đội.

Thông tín viên Emanuelle Chaze tai Kiev tường trình :

Tại Ukraina, đang là thời điểm thay đổi nhân sự, từ các đại sứ, lãnh đạo các định chế, cho đến sĩ quan quân đội. Theo tổng thống Volodymyr Zelensky, mục tiêu là nhằm gia tăng tiềm năng đất nước với các đối tác bên ngoà,i cũng như sức kháng cự bền bỉ trước cuộc xâm lược của Nga.

Trong quân đội, một tư lệnh lục quân mới đã được bổ nhiệm, chuẩn tướng Hennadyi Shapovalov thay tướng Mikhailo Drapatyi, mới được bổ nhiệm hồi tháng 11 nhưng đã từ chức sau hàng loạt vụ oanh kích của Nga nhằm vào các khu huấn luyện của quân đội Ukraina hồi đầu tháng 6 này. Hôm qua, Chủ nhật 22/06, một vụ tấn công tương tự đã xảy ra. Một tên lửa Nga đã bắn trúng một cơ sở huấn luyện, làm 3 người thiệt mạng và 11 người bị thương.

Một sự điều chỉnh khác trong quân đội : Từ giờ, các đơn vị tác chiến drone được đặt dưới sự chỉ huy duy nhất, bất kể họ thuộc lữ đoàn nào. Mục đích, theo Kiev, là để tăng cường hiệu quả tác chiến. Trong khi đó, hơn 450 quân nhân thuộc các trung tâm động viên quân đã bị chuyển đơn vị sau khi có báo cáo về tình trạng lạm quyền. Theo tổng tư lệnh quân đội Ukraina Oleksandr Syrskiy, biện pháp này là nhằm cải cách hệ thống động viên quân.

Về tình hình chiến sự, Nga tiếp tục oanh kích ồ ạt bằng tên lửa và drone vào Kiev và vùng phụ cận đêm qua rạng sáng nay khiến ít nhất 8 người thiệt mạng. Chính quyền Ukraina cũng thông báo có hai người chết ở miền bắc Ukraina. Kiev hứa sẽ gia tăng các cuộc không kích vào Nga.