Theo Nguoi-viet

NGHỆ AN, Việt Nam (NV) – Đôi bờ sông Lam ở tỉnh Nghệ An đang phải đánh đổi bằng nhiều hécta đất ven bờ bị sạt lở xuống sông khi chính quyền tỉnh bán cát cho doanh nghiệp, khiến người dân lo lắng.

Báo Thanh Niên hôm 16 Tháng Tư ghi nhận những ngày gần đây, nhiều người dân xã Đồng Văn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, đã dựng lán, mang theo trống, cờ, loa ra bờ sông Lam cả ngày lẫn đêm để xua tàu thuyền hút cát, phản đối hoạt động khai thác cát của công ty Cổ Phần Khai Thác Cát Sạn và Vận Tải Thanh Chương – doanh nghiệp được Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Nghệ An cấp phép khai thác mỏ cát.

“Hằng ngày có 5-10 tàu lớn thay nhau đến đây hút cát. Họ hút ồ ạt và đã xuất hiện những hố sâu như hố bom gần chân đê. Dân chúng tôi ở sát đê, họ khai thác kiểu này thì sớm muộn gì cũng sẽ sạt vào chân đê, đe dọa nhà cửa,” ông Trần Đình Niệm ở xóm Tiên Quánh, xã Đồng Văn, bất bình nói.

Ông Nguyễn Xuân Sơn, ở cùng xóm với ông Niệm, cho biết thêm người dân ở đây đã từng phản đối việc khai thác cát không đúng vị trí cấp mỏ. Doanh nghiệp và chính quyền từng hứa “sẽ thu hẹp mỏ,” nhưng thực tế ngày càng bành trướng, đưa càng nhiều tàu, sà lan rất lớn đến hút cát.

Theo ông Nguyễn Quốc Chương, chủ tịch xã Đồng Văn, mỏ cát này được Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Nghệ An cấp phép khai thác từ năm 2018, thời hạn 24 năm với diện tích khai thác là 20.5 hécta, độ sâu khai thác âm 3 mét. Mỗi năm, công ty Thanh Chương được phép khai thác gần 50,000 khối cát, sỏi.

“Qua đo đạc thực địa, cơ quan chuyên môn xác định chủ mỏ đã cho khai thác vượt ra ranh giới được cấp phép hơn 1,117 mét vuông. Đoàn kiểm tra của Sở Nông Nghiệp và Môi Trường Nghệ An sau đó đã đề nghị chủ doanh nghiệp này cắt giảm diện tích mỏ khoảng 2 hécta so với giấy phép đã được cấp để bảo đảm an toàn cho đê và bãi bồi,” ông Chương cho biết.

Người dân ở địa phương cũng cho biết, trước khi cấp phép cho doanh nghiệp, cơ quan hữu trách có “lấy ý kiến người dân” nhưng chỉ mang tính hình thức, bởi vì người dân không đồng ý vẫn cấp phép.

Không chỉ ở xã Đồng Văn, những năm qua, nhiều diện tích đất sản xuất ven sông Lam thuộc các huyện Hưng Nguyên, Nam Đàn, Thanh Chương, Đô Lương, Anh Sơn… cũng đã biến thành sông, sau khi hàng chục mỏ cát được tỉnh cấp phép khai thác.

Tại xã Thanh Lĩnh, huyện Thanh Chương, bờ kè chống sạt lở ven bờ sông Lam cũng bị nước sông đánh sập do một số tàu thuyền thường tiếp cận sát khu vực bờ kè để khai thác cát, sỏi.

Trong khi đó tại huyện Hưng Nguyên, sạt lở bờ sông Lam xảy ra ngày càng nghiêm trọng trong những năm gần đây. Vùng đất bãi bồi sông Lam kéo dài từ xã Xuân Lam sang xã Long Xá liên tục bị sạt lở sâu vào phía bờ.

Chỉ riêng bãi bồi của xã Long Xá chiều dài 2.2 km trước đây có diện tích trên 200 hécta, nhưng đến nay chỉ còn khoảng 150 hécta.

“Nhìn người ta khai thác cát như thể lòng sông bị ‘moi ruột,’ đất cát trên bờ phải ập xuống thôi,” một người dân lớn tuổi ở xã Long Xá nói.

Theo tài liệu điều tra của Đoàn Quy Hoạch Nông Nghiệp và Thủy Lợi Tỉnh Nghệ An cho biết, những năm qua, tổng chiều dài sông Lam 186,489 km đã xói lở mất 561 hécta đất, ảnh hưởng 249 ngôi nhà của người dân, làm hư hỏng 134 công trình hạ tầng.

Theo các chuyên gia, có ba nhóm nguyên nhân cơ bản dẫn đến sạt lở bờ sông Lam, gồm yếu tố địa hình, địa chất; khí tượng thủy văn; và tác động của con người.

Trong ba nhóm nguyên nhân nói trên, tác động của con người là tiêu cực lớn nhất. Nó vừa tác động trực tiếp lên bờ sông, vừa tác động gián tiếp lên các yếu tố thuộc hai nhóm kia một cách hữu hình hoặc vô hình, làm thay đổi quy luật dòng chảy và sức công phá của lũ. (Tr.N) [qd]