Trúc Phương

Theo Nguoi-viet

Cuộc khủng hoảng hỗn loạn bởi quy kết vô căn cứ về cái gọi là “Đánh Cắp Lá Phiếu,” mà ông Donald Trump và nhiều người trong phe Cộng Hòa đưa ra sau khi có kết quả cuộc bầu cử 2020, chắc chắn còn in đậm trong ký ức nhiều người. Kịch bản này có thể lặp lại khi cuộc đua nóng hực với sự xuất hiện của “tấm vé” Kamala Harris khiến Cộng Hòa không còn tự tin chắc ăn chiến thắng.

Trong thực tế, nỗi ám ảnh về “Đánh Cắp Lá Phiếu” không chỉ không biến mất mà có khả năng tái diễn, ít nhất cũng theo giáo sư luật Đại Học Harvard, Lawrence Lessig. Trong cuốn “How to Steal a Presidential Election” được Yale University Press phát hành vào Tháng Hai, 2024, Lawrence Lessig đưa ra một cảnh báo mạnh mẽ cho nước Mỹ: Cuộc tấn công của Donald Trump vào nền dân chủ Hoa Kỳ trong mùa bầu cử 2020, với lời nói dối về việc lá phiếu của ông bị ứng cử viên Joe Biden đánh cắp, có thể lại diễn ra vào Tháng Mười Một, 2024. Ngay cả trước khi kết quả bầu cử 2024 ngã ngũ, bộ máy tranh cử của ông Trump có thể tung ra các thông tin quy chụp không căn cứ để làm hỗn loạn bầu cử.

Nhận định về nguy cơ này, Lawrence Lessig nói: “Chúng ta đang ở trong một thời điểm vô cùng nguy hiểm.” Viết cùng Matthew Seligman (thuộc Trung Tâm Luật Hiến Pháp tại Đại Học Stanford), Lawrence Lessig nhấn mạnh, “chúng tôi tin rằng có một nỗ lực hẳn hòi trong việc làm suy yếu kết quả một cuộc bầu cử sát sao, tự do và công bằng – nếu các quy tắc kiểm soát cuộc bầu cử tổng thống của chúng ta không thay đổi.”

Lawrence Lessig được giới học thuật đánh giá là tư tưởng gia hàng đầu (“a leading thinker”), chuyên nghiên cứu về các thể chế công (public institutions) và cách mà những thể chế dân chủ này có thể bị thao túng và biến dạng; cũng như những lỗ hổng khiến nền dân chủ Hoa Kỳ bị phá hoại bởi khuynh hướng độc tài trị.

Lý do khiến nhiều người ngày càng lo lắng là bộ máy tranh cử của Trump đã có bốn năm để phác thảo và hoạch định chiến lược lẫn chiến thuật của họ. Theo phân tích của Lessig-Seligman, việc Quốc Hội Hoa Kỳ điều chỉnh một số điều luật liên quan luật bầu cử vẫn để lại một số sơ hở, mở ra cơ hội cho một ứng cử viên nguy hiểm và bất chấp như Trump mà nay ngày càng dày dạn kinh nghiệm chinh chiến với khả năng thuyết phục dẫn dắt số đông.

Theo Lawrence Lessig, có ba kịch bản đáng chú ý nhất (dẫn lại từ The Guardian).
Thứ nhất, đó là việc nhắm vào cái gọi là “những đại cử tri không có lòng tin” (“faithless electors”).

Trong cuộc tranh cử tổng thống đầu tiên của Trump năm 2016, 10 đại cử tri đã đổi phiếu bầu của họ. “Thử tưởng tượng một đại cử tri bị một đám Cộng Hòa MAGA hung hăng vây kín nhà, tay cầm đuốc, đòi phải bỏ phiếu cho Trump, thì có trời mới biết (các) đại cử tri sẽ làm gì,” Lawrence Lessig nói.

Kịch bản thứ hai là thao túng những “thống đốc lừa đảo” (“rogue governor”), tức vận động hoặc yêu cầu thống đốc một tiểu bang để lật ngược kết quả lá phiếu bầu tổng thống. Về lâu dài, đây là mối đe dọa lớn nhất đối với nền dân chủ Hoa Kỳ, nhận xét của Lawrence Lessig.

Điều đáng sợ ở chỗ, những cải cách sau cuộc “chính biến” (tấn công trụ sở Quốc Hội Hoa Kỳ) ngày 6 Tháng Giêng, 2021, từ “Đạo Luật Cải Thiện Việc Kiểm Phiếu và Điều Chỉnh Quá Trình Chuyển Tiếp Tổng Thống” (Electoral Count Reform and Presidential Transition Improvement Act) lại làm tăng thêm mối nguy hiểm bằng cách tăng quyền của các thống đốc trong việc chứng nhận danh sách đại cử tri gửi lên Quốc Hội. Về nguyên tắc, cả hai viện Quốc Hội đều có thể bỏ phiếu để bác bỏ kết quả kiểm phiếu gửi đến từ một thống đốc không trung thực, và chỉ công nhận kết quả thuận theo lá phiếu phổ thông (popular vote) nhưng điều này chỉ có thể được thực hiện khi cả Hạ Viện lẫn Thượng Viện cùng đồng ý thực hiện.

Tuy nhiên, Lawrence Lessig cho rằng rủi ro xảy ra kịch bản thứ hai trong mùa bầu cử 2024 là không đáng kể. Nhiều tiểu bang chiến trường cực kỳ nóng – đặc biệt Arizona, Michigan, Pennsylvania, Wisconsin – hiện nằm dưới các thống đốc Dân Chủ (Thống Đốc Kathleen Marie Hobbs của Arizona; Thống Đốc Gretchen Whitmer của Michigan; Thống Đốc Joshua David Shapiro của Pennsylvania; Thống Đốc Tony Evers của Wisconsin).

Nếu “có biến” chăng thì có thể xảy ra tại Georgia, nơi Joe Biden chiến thắng (mùa bầu cử 2020) với chênh lệch vỏn vẹn 11,779 phiếu. Georgia có thống đốc Cộng Hòa, Brian Kemp, tuy nhiên vị này đã “kháng chỉ” không tuân lệnh khi (Tổng Thống) Trump yêu cầu ông lật ngược kết quả lá phiếu.

Kịch bản thứ ba là điều khiến Lawrence Lessig thực sự đau đầu: Điều gì sẽ xảy ra nếu toàn bộ cơ quan lập pháp của một tiểu bang quyết định chơi bẩn? Nguy cơ này không phải viển vông. Một số cơ quan lập pháp ở các tiểu bang vốn thuộc loại khó nhằn, “năm ăn, năm thua,” với cả hai đảng – hiện nằm dưới sự đa số thắng thế của phe Cộng hòa (trong nghị viện cấp tiểu bang). Ba tiểu bang đáng chú ý nhất hiện là Arizona, Georgia và Wisconsin. Ngay thời điểm này, các thuyết âm mưu về “gian lận bầu cử” vẫn lan truyền ở những nơi này. Nói chung, những tiểu bang có đông “cư dân MAGA” thì chiến thắng của ứng cử viên Dân Chủ “tất nhiên” “có mùi gian lận.”

Bộ máy tranh cử của Dân Chủ đã ý thức rõ vấn đề nghiêm trọng liên quan “Đánh Cắp Lá Phiếu.” Từ năm 2023, nhóm Biden đã xây dựng các chiến lược pháp lý phức tạp và dành nhiều nguồn lực để chuẩn bị và lên kế hoạch cho những tình huống bất ngờ, khi tỷ lệ chiến thắng của Biden (nếu xảy ra) sít sao đến mức Trump và phe Cộng Hòa không thể không tung ra loạt thách thức pháp lý. Nhóm cố vấn pháp lý của Dân Chủ cũng chuẩn bị cho khả năng rằng chính phe Cộng Hòa gian lận phiếu và “gắp lửa bỏ tay người.”

Có điều chắc chắn rằng bất kỳ nỗ lực nào của Trump nhằm phá hoại cuộc bầu cử 2024 sẽ khác so với năm 2020, bởi lần này, Trump thiếu thẩm quyền pháp lý và khả năng tiếp cận các nguồn lực liên bang mà ông ấy được hưởng khi còn là tổng thống (như hồi 2020).

Tờ Rolling Stone cho biết, bộ máy tranh cử của phe Dân Chủ đã soạn các bản tranh biện và kiến nghị pháp lý đối với tất cả trường hợp khẩn cấp có thể xảy ra, đặc biệt đối với những tiểu bang xung đột quan trọng như Georgia, Arizona và Pennsylvania. Họ thường xuyên liên hệ loạt cố vấn bên ngoài Tòa Bạch Ốc và các công ty luật địa phương để sẵn sàng theo dõi những gì diễn ra trên thực tế, trong đó có những hoạt động liên quan các đồng minh của Trump một khi họ tung chiêu phủ nhận kết quả bầu cử.

Bất luận thế nào, sự nhốn nháo và hỗn loạn của bức tranh “Đánh Cắp Lá Phiếu” gần như không thể tránh khỏi vào Tháng Mười Một, 2024. Tháng Năm 2024, Michael Cohen, người từng là luật sư của Donald Trump nhưng sau đó “phản tỉnh,” đã cảnh báo rằng có một “âm mưu” mới của đảng Cộng Hòa nhằm đánh cắp cuộc bầu cử năm 2024 (dẫn lại từ Newsweek). Từng thành công trong việc gieo rắc nghi ngờ về hệ thống bỏ phiếu của Mỹ, khẳng định rằng những lá phiếu gửi qua bưu điện là bất hợp pháp, Trump hẳn nhiên không khó khăn gì trong việc lặp lại điều này…

Một trong những điều mà Michael Cohen lo ngại là dự luật “liêm chính trong bầu cử” (the “election integrity” bill). Dự luật này được thúc đẩy bởi Chủ Tịch Hạ Viện Mike Johnson, một thành viên Cộng Hòa ở Louisiana, vốn trung thành với Trump và từng đóng vai trò quan trọng trong việc cố lật ngược cuộc bầu cử năm 2020. Một trong những chi tiết đáng chú ý trong dự luật là ngăn cản những người chưa có quốc tịch Mỹ được phép bỏ phiếu. Theo luật liên bang, điều này là phạm luật (illegal under federal law).

Cần nhắc lại, Tháng Mười Hai, 2020, Mike Johnson từng xung phong kêu gọi hơn 100 thành viên Cộng Hòa tại Hạ Viện cùng ký vào lá thư ủng hộ vụ kiện ở Texas nhằm lật ngược kết quả bầu cử ở bốn bang chiến trường Georgia, Pennsylvania, Michigan và Wisconsin.

Chỉ vài giờ sau cuộc bạo loạn điên rồ ở Capitol Hill ngày 6 Tháng Giêng, 2021, Mike Johnson là một trong 147 Dân Biểu Cộng Hòa bỏ phiếu chống lại việc chứng nhận kết quả bầu cử 2020 ở Arizona và Pennsylvania. Và Mike Johnson cũng nằm trong số 175 thành viên Cộng Hòa tại Hạ viện bỏ phiếu chống lại Ủy ban điều tra cuộc bạo loạn Capitol Hill ngày 6 Tháng Giêng, 2021.