Nguyễn Đình Cống

Theo Tiengdan

1- ĐIỂM QUA VỀ LÒNG YÊU NƯỚC

Trong hơn một thế kỷ vừa qua, LÒNG YÊU NƯỚC của người dân Việt được phát triển rất cao, được thử thách rất khắc nghiệt, được nhào nặn và biến đổi rất đa dạng. Một số bị lợi dụng và bị chà đạp từ tinh vi đến thô bạo, mang lại nhiều kết quả rất khác nhau, nhiều nhận thức rất khác nhau.

Yêu nước là một tình cảm thiêng liêng, cao cả. Tôi không có tham vọng và không đủ trình độ để nghiên cứu vấn đề này, chỉ dám trình bày một vài cảm nhận cá nhân để trao đổi với bè bạn.

Dưới thời bình trị trong các triều đại phong kiến, từ vua đến dân, ít nói đến yêu nước. Sau khi đất nước bị Pháp xâm chiếm, các phong trào và cá nhân đấu tranh giành độc lập bị đàn áp, thì tình yêu nước mới thể hiện rõ ràng.

Từ năm 1930, Đảng Cộng sản tuyên truyền là đã đưa tình yêu nước của nhân dân lên tầm cao mới, bằng cách kết hợp với tinh thần Quốc tế vô sản. Hồi trẻ tôi nghe, tôi tin và sung sướng vô cùng vì có được như vậy. Nhưng gần đây, khi đã đến mức U90, do được chiêm nghiệm nhiều, cũng do thực tế phủ phàng của xã hội tác động mà tôi cảm nhận thấy rất khác, không giống như sự tuyên truyền đã được biết mà nhiều khi còn ngược lại.

Điểm qua các nước đã hoặc đang do Đảng Cộng sản cầm quyền, tôi cảm nhận cách mạng vô sản ở Nga, Trung quốc, Cuba chủ yếu là nội chiến, kết thúc bởi thắng lợi của phe cộng sản. Sự thành lập chế độ XHCN ở các nước Đông Âu, Mông Cổ, Bắc Triều Tiên chủ yếu là do tác động của Liên Xô. Trong sự thành lập tất cả các nước này, rất ít khi nghe nói đến lòng yêu nước. Thỉnh thoảng ở một vài quốc gia (Hungary, Tiệp Khắc, Ba Lan…) có phong trào với khẩu hiệu yêu nước thì đó là việc chống lại sự độc tài cộng sản (đây là tình hình trước khi Liên xô sụp đổ).

Tình hình Việt Nam khác với các nước nói trên. Phần lớn những người làm cách mạng ở Việt Nam bắt đầu bằng lòng yêu nước, chống lại sự thống trị của thực dân Pháp, đấu tranh giành độc lập cho Tổ quốc. Sau thất bại của phong trào Cần Vương, lòng yêu nước của dân Việt được thể hiện rõ bởi hoạt động của Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu, Nguyễn Thái Học và nhiều chiến sĩ cách mạng khác. Những hoạt động của họ tuy chưa đạt được thắng lợi quyết định nhưng đã khơi dậy và hun đúc lòng yêu nước của hàng triệu con người.

Rồi chủ nghĩa Mác được truyền vào. Thực chất của chủ nghĩa Mác là đấu tranh giai cấp để thiết lập nền chuyên chính vô sản và công hữu hóa nền kinh tế chứ không phải đấu tranh giành độc lập. Chỉ sau khi Lê Nin thành lập Đệ tam Quốc tế thì việc làm cách mạng giải phóng dân tộc mới được nhắc đến. Vì thế Nguyễn Ái Quốc khi đọc luận cương của Lê Nin mới reo lên là đã tìm thấy con đường cứu nước và tìm cách truyền bá chủ nghĩa Mác – Lê Nin (CNML). Như vậy CNML vào Việt Nam chủ yếu không phải bằng con đường đấu tranh giai cấp, mà bằng lòng yêu nước của nhiều thế hệ chiến sĩ cách mạng.

Trong mọi công việc của loài người, có hai loại động lực rất mạnh, đó là lòng thù hận và lòng mong ước. Cộng sản đã khôn khéo lợi dụng hai động lực này. Đó là khơi dậy rất mãnh liệt lòng thù hận giai cấp và lòng mong ước khát khao đạt được độc lập. Mặc dầu ngay từ đầu CNML đã được nhiều cá nhân, nhiều dân tộc (có trình độ dân trí cao) phát hiện ra những độc hại tiềm ẩn, nên không những không theo mà còn chống đối, nhưng chính vì cộng sản tác động, kích thích hai động lực này vào đại bộ phận dân chúng có dân trí thấp nên đã thu được thắng lợi tạm thời.

Tuy vậy, dần dần những độc hại phát tác, người ta thấy cuộc đấu tranh giai cấp theo CNML là quá tàn bạo và phạm nhiều tội ác, chuyên chính vô sản có tác dụng tàn phá đạo đức xã hội, dung dưỡng tham nhũng, chế độ cộng sản với hứa hẹn hạnh phúc tràn trề chỉ là ảo tưởng, là cộng sản đã dùng cách toàn trị để đàn áp mọi người và tổ chức bất đồng tư tưởng, là CNML đối với nhân loại có công ít tội nhiều. Vì thế mà chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ, nước Đức thống nhất trong hòa bình (nhờ Đông Đức chủ động từ bỏ CNXH).

Ở Việt Nam, tình hình có khác, cộng sản còn dựa vào lòng yêu nước của nhân dân để làm mạnh lên hai động lực nói trên. Đó là lòng mong ước thiết tha về độc lập, thống nhất, là lòng thù hận bọn thực dân cướp nước. Đã từ lâu tôi suy nghĩ xem, ở Việt Nam trong gần một thế kỷ vừa qua, giữa lòng yêu nước và cộng sản có quan hệ như thế nào. Tôi đưa ra hai phán đoán:

A- Cộng sản Việt Nam bắt rễ từ lòng yêu nước, dựa vào đó mà phát triển.

B- Lòng yêu nước Việt Nam nhờ vào cộng sản mà đạt được thắng lợi.

Về hình thức, rõ ràng hai bên dựa vào nhau, nhưng cần phân tích sâu vào bản chất để tìm xem bên nào là gốc, bên nào là dựa. Qua nhiều năm trăn trở, tôi khẳng định, phán đoán A và phủ định phán đoán B.

Tôi cho rằng nếu không dựa vào lòng yêu nước của của một số người tiên tiến thì cộng sản có vào Việt Nam cũng chỉ tồn tại được một cách vật vờ như ở nhiều nước khác mà thôi (Thái Lan, Mianmar, Ấn Độ, Philippines, Malaysia, Indonesia, Nhật, Sri Lanka…).

Và nếu không có cộng sản thì những người yêu nước Việt Nam sẽ đi con đường khác nhưng chắc chắn vẫn giành được độc lập, thống nhất (và ít bị thiệt hại hơn).

(Còn tiếp)